Ha Ki Khmat Jong Ka Longkmie

Kum ka longkmie khasi nga kwah ban pynpaw khyndiat khynsoit halor Ka Lineage Bill kaba baroh ki iatai bad ia pynshongnia.

Nga kwah ban pynpaw hangne ba ngam pat da ngiam jylliew ha kane ka Bill bad don lehse ki jingkynthoh jong nga kiba ym iahap bad ki kyndon jong ka Bill.

Kaba nyngkong, nga sngew ba kane ka Bill kan wanlam ïa ka jingkulmar bad jingïapait ïapra hapdeng jong ngi kum ka jaidbynriew haba ngi puson halor kine ki mat:

1. Lada manga nga ïathoh khyllah jait ka mut ka khun jong nga kin ym lah shuh ban shim ïa ka jait jongnga, ka snam jong ka kan ym kylla bad kan neh hi kumta . Te ynda haba kam lah ban thoh ka jait ha ka kyrteng jong ka, ki pateng jong ka kin ym tip shuh ba ki dei na ka kur bad kan long kaba ma haduh katta ynda lah poi ka por ia ka bad ki pateng ban iapoi kha bad lah ban poi sha ka shongsang shongma shi kur ruh.

2. Sa kawei, katba nang iaid ka por, lada bun ki thei khasi ki shah kyntait noh na ka daw ka jingshongkha khleh, yn sa bun sa tang ki khasi tang jait bad ka jingthmu jong ka Bill kan ym urlong bad ha ka jaka ba kan pynneh ia ka jaidbynriew khasi kan pynmih pynban da kawei pat ka jaidbynriew kaba ki Thawlang ki Ïawbei ki dang shong synjor.

3. Katba nang ïaid ki snem bad katba nang bun lehse kiba shah kyntait, kan ktah shibun ïa ki ïing ki sem ha kaba lehse shipara ruh kin ïapait ïapra haba ka hynmen ka dei ka tribal bad ka para (ba shongkha khleh) kam dei. Kane khamtam ka long kaba kham ma bad kham sngewtieng lada ngi pyrkhat ïa ki jingïakynad, ki mokotduma, ki jingïashun bad kiwei pat ki jingsniew kiba ap ban pynjot pynpra ïa ki ïing ki sem bad ha ka bakut, ïa ka jaidbynriew

4. Ka jaitbynriew jong ngi kumba ngi tip ka dei kaba tip-kur-tip-kha bad ha man ki bynta jong ka jingim jong ngi ym ju kham don kano kano ka kam kaba lah ban pyndep hok khlem da ïadon lang ki kur ki kha. Hynrei kane ka Bill kan ktah shibun ia ki kur ki kha kiba bun bad kita ki akor, ki burom bad ki dustur baroh kin shu jah bad kan sa poi ka por ba yn ym don shuh ka ktien ka thylliej, ka ïamir jingmut ha ki por ba donkam ïa ka rai ka bishar. Namarba ki ïing ki lah pra, ki briew baroh kin leh katba ki sngewmon shimet ban bit ban biang tang ialade.

5. Ka nia ba nga ïohsngew na kiba ïashah ïa kane ka Bill ka long ba lah dei ka por ba ki shynrang kin ioh noh ia ki hok jong ki. Sngewsih ban ong ba kine kiba sngew kumta lehse ki don ka jingshem lajong ha la ïing kabym don jingiadei eiei bad ki jingbthah ne jinghikai ki longshwa manshwa. Ka rukom kheiñ kur-kheiñ-kha, ka saiñdur ia ka shongkha shongman ka khlem ong ïa ngi ki kmie ki kpa ban lehbeiñ ïa u shynrang. Ka kynthei ka don la ka jong ka bynta bad u shynrang ruh la ka jong ha kaba ki longshwa manshwa, ha ka jingshemphang, jingïohi jngai bad jingïarjingmut, ki lah buh na ka bynta ka bha ka miat. Te lada ka Kmie ne u Kpa shimet ki bakla ban pynïaid ïa la ka ïing da kaba leh shiliang ïa ki kynthei, kata kam dei ka pop jong ka Riti Ka Dustur. Nga nud ban ong ba nga tip bad iohi ba bun na ki ïing ki sem ki im ha ka jingsngewthuh la ka jong ka bynta bad ki khun baroh ki sngew phieng bad sngewhun ïa la ki longïing.

6. Uei u Khasi? Ngam da dei kaba lah pule bniah ha kane ka phang tangba katba nga sngewthuh ka jinglong khasi kam dei na ka snam. Te haba kumta, kumno ka lah ban long ba ka aiñ kan tyllep noh ia ka snam kaba tuid ha ka met u/ka briew.

7. Ngi kum ki khasi ngi lah long lypa kiba ïar jingmut bad pdiang ïa ki jingkylla naduh ki por myndai mynba ki Ïawbei jong ngi ki la wan na Ri Thor. Ha kajuh ka por ruh, ngi lah nang roi nang ïar bad nang phuh nang phieng.

8. Ka daw ba kongsan ba ki ba ïashah ïa kane ka Bill ki ai ka long ba ki khyllah jait ba shongkha ïa ki thei khasi baroh ki dei kiba shim kabu. Nga kwah ban pynkynmaw hangne ba ha kano kano ka jaitbynriew, ki reiw shim kabu ki don beit. Kito baroh ki hehspah khasi, kiba leh benami, ki dei ki riew shim kabu kumjuh hi, kynthei ne shynrang, ha kawei pat ka liang. Nga lah ïohi bun ki longïing ha kaba ka kynthei khasi kaba kit khun rei, ka la shongkurim bad u khyllah jait, bad u la leh bha leh miat ïa ki khun, da kaba pynbit pynbiang khlem leh shiliang ïa ki khun ruit. Te haba kumne, phi tharai ki longïing uto u khyllahjait kim bynñiaw, bynnud ba ki duh la u khun? Kaba nga mut ban ong ka long ba ki jingeh lane ki jinglong jingman kim long salonsar bad ka long kaba ma lada ngi shu kynnoh khlem pyrkhat.

Kumban pynkut, nga kwah ban kyrpad ia ki nongïalam jong ngi ban pyrkhat sani bha shwa ban rai shaphang kane ka Bill. Ngi donkam ban sngewthuh ba ki jingeh, ki jingtynjuh bad ki jingma kiba ap ïa ka jaitbynriew kim lah ban shu jah noh tang shu urlong kane ka Bill. Pynban ki jingma kiba ngim pat lah ban peiphang mynta ki ap tyngkrein kumba la kdew haneng lada la thngain jubor ïa ka Bill ha ki kynthei khasi kiba lehse ha ka jingjynjar bad jingsyrtok kin ïaid wir pynban sha ka lynti kaba duh jingkyrmen bad ngi kum ki kmie ki kpa ngin shu dap da ka jingpait dohnud haba ngi peit ïa la ka khun ba kan ngat ha kane ka apot, ym namarba ka lehsniew ne pynmong pynmynsaw ïano ïano, hynrei dei tang ba ka bud ïa la ka mynsiem.

Hooid, nga kubur ba bun shisha ki jingeh bad diengpynkiang ha ka jaitbynriew jong ngi mynta. Bad ka District Council ka dei ban shim khia ïa kane da kaba pyrkhat shaphang ban pynbeit ia ki kam trading licence, labour licence, bad kiwei de. Lehse ka lah ruh ban pynmih ki rule ba iadei bad ki skul ba dei ban ai jinghikai shaphang ka culture bad ka histori bad geography jong ngi. Nga kynmaw ha ki 70s bad 80s ngi ju pule shaphang ka Geography jong ka Meghalaya. Katno ngi sngewtynnad bad ioh jingtip.

Mangi pat kum ki Kmie ki kpa ngi don ka bynta kaba kongsan tam ban hikai ia ki khun shaphang ki kur ki kha, ka akor ka burom bad khamtam eh ban kamai ia ka hok. Ngi dei ban bret noh ia ka jinglong tynneng, jinglong kwah rhah, jing bamsap, jingpeit matdong, jinglorni, khnang ba ki khun kynthei bad shynrang kin shong shngain khlem jingsyier ne jingsngew shah leh shiliang.

Kumba ong ka Jingsneng Tymmen :
“Ha ka ktien, ha ka kam, wat ju laplah,
Ïoh ba hangta ha shen kum kylla prah.”

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Ann Mylliem Written by:

Ann can be contacted on [email protected]

Be First to Comment

Leave a Reply