Hato ki Nongtrei-Nongbylla kin lah mo ban synshar Ha Meghalaya?

Wat la hapdeng ka jingther u slap ha ka Nongbah Shillong, ka jingialang bad jingiaid paidbah jong ki nongtrei-nongbylla ka la iaid beit bad ki hajar kiba la wan sha ka jingialang ki la ieng skhem hi triang ban pynpaw ba ki skhem ka jingkut jingmut ban iakhun na ka bynta ki hok bad ka lawei ki nongtrei-nongbylla.

Ia kane ka jingialang bad jingiaid paidbah la pynlong da ka Sengbah ki nongtrei-nongbylla, Ka Workers’ Power bad Thma U Rangli-Juki. Kiba bun ki nongkren ki la ai ki jingkren kiba snah bad ki mat jingdawa ba pher la pynpaw bad ban jur da ki nongialam bad nongmihkhmat jong ki seng nongtrei-nongbylla bad nga ruh nga la iohlad ban ai jingkren bad namar ka jingkhim ka por la lah ban shu sot bad kren kyllum na ka jingkren kaba la pynkhreh bad kumta nga ai hangne da ka jingthoh ia ka jingkren kaba pura:

Ka Sngi Kyrpang ki Nongtrei-nongbylla 1 Jymmang 2018

Ngi ia kynduh lang hangne kum ki nongtrei-nongbylla ban burom bad rakhe ia ka sngi kyrpang  jong ki nongtrei-nongbylla. Naduh ki nongdie-madan haduh ki nongtrei casual, adhoc, contractual, ki security guard, ki nongtrei hospital, ki nongtrei iing-nongtrei kynta bad kiwei ngi iawan lang da kawei ka buit kawei ka bor ban pynsawa ia ka sur jong ngi.

Ka history ka iathuh ia ngi shaphang ka jingnoh synniang kaba khraw jong ki nongtrei-nongbylla sha ka ioh ka kot bad ka roi ka par ka Ri bad ka Jylla.

Ka history ka iathuh ruh ia ngi shaphang ka jingshah ban bein ki nongtrei-nongbylla bad ka jingiakhun ki nongtrei-nongbylla pyrshah ia ki bor synshar bad ki nongaikam kiba ban bein bad kiba niew bein ia ki. Ka la long ka jingiakhun kaba jwat ban pynduh ia ka jingkhaii mraw ia ki briew kum ki nongtrei-nongbylla sha kylleng ki jaka.

Ha ka snem 1908 bad shispah shiphew snem mynshuwa, ka United Episcopal Methodist Church ha America ka pynbna paidbah ia ka “Social Creed” na ka bynta ki nongtrei-nongbylla bad ar tylli na ki mat kiba kongsan jong ka “Social Creed” ki long; (i) ba ki nongtrei-nongbylla ki dei ban ioh ka bai bylla kaba biang briew ba ki lah ban im, ban bsa bad pyndap ia ka iing ka sem (Living wage) (ii) ba ki nongtrei-nongbylla ki dei ban ioh mar katjuh ka bai bylla na ka bynta kajuh ka jait kam ba ki trei (Equal pay for Equal work).

Ha Ri India ha shuwa ban ioh ka jinglaitluid bad kumjuh ruh hadien ba la ioh ka jinglaitluid ki nongtrei-nongbylla ki la iakhun bad iai iakhun na ka bynta ki hok. Ki nongtrei-nongbylla bad ki nongrep ki la noh synniang shikatdei eh ha kaba tei bad saindur ia ka Ri India.

Ma ngi ruh mynta ngi dang bteng ia ka jingiakhun bad ka jingeh kaba ngi iakynduh bad kaba ngi dei ban iakhun pyrshah ka dei ka bamsap (Corruption) bad ka jingbanbein (Exploitation) ia ki nongtrei-nongbylla. Ha Ri India naduh ka snem 1991 ka jingban bein ia ki nongtrei nongbylla ka la nangjur bad la nangpynkylla ia ki ain, ki policy bad la wanrah ruh shibun ki jingpynkylla ha ka rukom pyniaid ia ka ioh ka kot bad ka trei ka ktah (Economic reforms) bad kane ka la ktah jur ia ki nongtrei-nongbylla kylleng ki Jylla. Ka la don ruh ka jingthmu ba ha ki por ki ban wan yn sa nang pynkylla shuh shuh ia ki ain, ki policy bad rukom treikam bad kane kan sa nang syngit, nang pynsuhsat, pynsyrtok bad pynjynjar ia ka jingim ki nongtrei-nongbylla. Namar kata ka daw ka jingiawan lang, ka jingiaienglang bad jingiakyrshan lang ha kum kane ka por ka long kaba kongsan.

Ma ngi ki nongtrei-nongbylla mynta ngim ioh ia ki jingiada na ki ain bad ngim ioh ia ki hok bad jingmyntoi ba ngi dei ban ioh; ngim ioh ia ki shuti, lada ngi shim shuti ngi shah khate na ka tulop/bai bylla, ngim ioh ka bai bylla kaba biang briew ba ngin im, ngim don ka jingkynshew pisa ha ka provident fund, ngim ioh ka jingkyrshan kaba biang haba ngi pang ngi shitom. Ma ngi ki nongtrei casual, adhoc , ki security guard bad ki nongtrei contractual kiba thung da ki ophis bapher ne lyngba ki contractor ngim ioh ia ki hok bad ngi duh lut ki jingmyntoi. Ia ngi ki nongdie madan ym don ain ban iada bad ban kyntiew ia ka jingim jong ngi. Ka juk aiu kane? Kynmaw ba ka Ri bad ka Jylla ka bym suidniew ia ki nongtrei-nongbylla kam slem ba kan khyllem.

Ha kane ka sngi ngi iawan lang ban pynpaw bad pynsawa ia ka sur jong ngi. Ngi dei ki briew, ym ki mraw, ki briew kiba im kiba trei ha la ki kam bad kiba theh syep man la ka sngi bad ngi noh synniang sha ka ioh ka kot bad ngi trei ban kyntiew ia ka Jylla bad ka Ri. Ngi pynpaw ia ka sur bad dawa (i) ban ioh shuti ka dei ka hok jong ngi (ii) ban ioh ka bai bylla kaba biang briew ka dei ka hok jong ngi (iii) ban ioh ka jingkoit jingkhiah ruh ka dei ka hok jong ngi (iv) ban pynshongskul ia ki khun ka dei ka hok jong ngi (v) ban kynshew pisa bad ban ioh ka iing shong iingsah la ka jong hi ka dei ka hok jong ngi.

Ngim shym wan hangne ba ka Sorkar ne ki nongaikam kin lehbha ne leh isynei ia ngi, Em. Ha ka democracy ne synshar paidabh ym ju don kata ka leh bha ne ka leh isynei. Ha ka democracy ngi dei ban leh ia kaba dei katkum ka ain. Ngi dei ban thaw bad pynkhlain ia ki ain/policy ki ban iada bad kyntiew ia ngi ki nongtrei-nongbylla.

U Jean Genet ha ka jingkren jong u ha ka May Day Rally ha ka 1 May 1970 u ong kumne “What is called dynamism today is endless trembling” lane kata ka juk kaba ngi mutdur ba ka dei kaba khlain bad kaba kiew shaphrang ka long pynban ka juk jong ka jingsheptieng bad ka don ka jingsheptieng kaba shyrkhei mynta. I Kong Angela i ong ba u slap uba hap mynta ka sngi ha kane ka rally un dei u slap ban sait khuid ia ka jingsheptieng. Lada don ei ei ban jop ngi dei ban jop nyngkong eh ia ka jingsheptieng bad mynta ngi ienglang ban pynsawa ia ka sur bad jingdawa jong ngi.

“We are here to oppose economic policy where rights and needs of labourers are pushed aside”

“We are here to reclaim our rights”

“Today is the beginning and the march is long and we should be ready for the long march.”

Khyndiat shaphang ka ioh ka kot ne economy bad ka roi ka par jong ka Jylla Meghalaya. Ka Meghalaya ka dei ka tribal state bad ki Hynniewtrep, ki Achik ki dei ki trai Jylla. Baroh shi katta la pynkhyllew ia ngi ba ka Ri lum jong ngi ka dei kaba itynnad bad kaba riewspah. Ma ngi ki nongshong shnong ruh ngi pdiang matlah ngi thamme bad shohbieij ha kata kaba ki ong ka “development” ne “economic growth”, pynban ka jingshisha ka long ba katkum ka socio-economic and caste base census 2011 kumba 76% ki nongshong shnong ha Meghalaya kim long trai shuh halor ka khyndew bad kim don khyndew, kim don kper bad kim don hali shuh la ka jong ban rep ban riang ban trei ban ktah bad ban shong ban sah.

U Soso Tham, u myllung ka Ri, un jin da la kylla thiah ha lum jingtep ban iohi ba ki khun ka Ri ym dei ba ki long ki nongtong um bad nongthoh dieng jong no re, hynrei ki long ki nongap jingkhang bad nongplie jingkhang jong no re. Hoid ngi sngew sarong ia ki kam ba ngi trei da ki kti bad ba ngi bam da ka umsyep lajong, hynrei u myllung un jin da la kylla thiah ban iohi ba ki khun ka Ri kiba bylla ap jingkhang bad plie jingkhang ia ki nongai kam kiba ban bein bad khnoit bein ia ki. Ma ngi ki nongtrei ngi ap jingkhang bad plie jingkhang bad ngi hap ban bylla haduh palat ia ka 10 ne 15 ne 18 kynta shi sngi ban pyndap ia ka iing ka sem. Ngim ioh satia ia ka bai bylla kaba biang briew bad ngim ioh ia ki hok.

Kam donkam ia nga ban ioh jinghikai na sha shilliang duriaw ne na kiwei pat hynrei nga tip bad sngewthuh kumno ban ia imlang ban iasahlang, ban iabit ia bianglang, ban ia ioh bynta lang na ka spah ba u Blei u la kyrkhu. Dei ki thawlang bad ki iawbei kiba hikai ia ngi ban ia imlang iasahlang ban iasam bynta lang bad iaioh bynta lang na ka spah mariang.

Ki thawlang ki iawbei ki hikai ia ngi ym tang ban ia imlang-ia bianglang para briew, hynrei ki hikai ruh ban ia im lang, ban ia burom kylliang bad iabit ia bianglang bad kiwei de ki para jingthaw. Kumba long u woh ryndi bad ka li dohkha kaba mih bad kha na um, kumjuh ruh kumba long U Mylliemngap bad ka Pahsyntiew kaba mih bad kha na krem bad na ka khyndew.

Im Slem nongtrei-nongbylla.

 

 

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply