Ka Alphabet Pnar bad ka Bor Natrai

Ngi la iohsngew na bun ki liang, ha kine ki sngi ba la dep, halor ka jingthrang jong ka JSU, bad jong ka JHADC ruh, ban wanlam ia ka alphabet thymmai ia ka ktien Pnar. Kane kam dei ka ei ka ei kaba thymmai. Baroh shi kata ngi la ju iohsngew hi shaphang ki jingpyrshang jong kato katne ki briew kiba kwah ban pynwandur ia kine ki dak alphabet. Ka pher mynta pat tang ha kane ka liang: mynta ki bor synshar hi ki la rai ban kit khlieh ia kane ka kam (nga mut ia ka JHADC). Kadei kane imat kaba pynsyier bad pynpisa ia kito kiba pyrshah ia ka Pnar alphabet. Mynshuwa kane ka kam ka dei tang hapdeng jong ki riew shimet kiba pylleit por bad bor sha kita ki alphabet. Ki ba pyrshah kim da patiaw than ia ki. Hynrei mynta ba la kyrshan da kiba don bor, kito kiba pyrshah ki kyndit kynsan bad ki la khluit tar.

Ha nga shi met nga ngeit ba lada ki paidbah Pnar ki kwah ia kata ka alphabet to kin thaw lad thaw lynti hi ban ioh ia ka, ki mat ia pyndonkam ia ka kumba ki sngew bit ban pyndonkam. Kan bha ia ka roi ka par, kan bha ia ka jingnang jingstad. Ngam shaniah ia kita ki nia kiba ong ba kane ka alphabet kan pynkad kan pynpait ia ka jingtylli jong ka Jaidbynriew. Ka jingtylli jong u Khynriam bad u Pnar bad jong kiwei kiwei ki Hynniewtrep kam mih na ka alphabet. Ka mih naka jing ia teh kur, naka doh bad snam jong ngi. Ka Pnar, Khasi, ne Khynriam (katba phi kwah khot) kam lah ban pyllait ialade na kata ka teh jutang jong ki snam.

Ngam ngeit ba ia kane ka kam ba dei ban da ai rai ne ai bor da kita ki JHADC ne JSU, kine baroh kidei ki seng kiba don la ki ‘politiks’. Lada kadei ban mih sha pyrthei, ka alphabet Pnar kadei ban mih na trai na khyndew shaneng. Kadei ban mih namar ba ka nongrep, ka nongdie jhur, u draibar taksi, u nongbylla ki kwah bad donkam ia ka. Ym dei namar baka JSU ne KSU ne kano kano ka seng ki kwah nam kwah burom. Shuwa ba kine ki seng kin pynmih ia kata ka jingdawa jong ki, ki la ju don ruh ki briew kiba trei shitom naka bynta jong ka ktien kyntien jong ngi. Sha ki dei ban leit ka burom baroh.

Ki don kiba ong ba lada ki Pnar ki ioh ia la ka alphabet jong lajong kata ka mut ba ki Amwi, ki Bhoi, ki Maharam, ki Shella bad kiwei kiwei ruh kin sa dawa alphabet lem. Nyngkong eh, nga ngeit ba lada ki kwah bad lada ki ang nud ban ioh alphabet jong lajong to ki mat leh kumba ki sngewbit ban leh. Kadei ka jong ki, ki don hok ban pyndonkam ia ka kumba ki kwah. Ngim don hok ban pyniap ia ki thyllied ba pher ba pher tang ban pynim ia kawei ka ktien. Ban pynlong kumjuh ne ban “standardize” ia ki ktien kan pyniap ia ki. Lada u NongMawsynnam u klet ia la ka ktien shnong bad u shim noh tang ia ka ktien Khasi kan long kaei kaei kaba sngewsih shisha. Kumjuh ruh, hapoh jong ka ktien Pnar, kidon ki rukom kren ne ki thyllied shnong kiba pher. Namar kata nga poi biang sha kaei kaba nga ong mynne, ba kane ka jingdawa kadei ban wan na trai shaneng. Ngim dei ban ong ba u Jowai un ai jingmut kumno ban kren/spel Pnar ia u Sutnga namar lehse don ki jing ia pher kato katne hapdeng jong ki ktien shnong nawei shawei. Ka dei ban long ‘democratic’, na ki paid shaneng.

Ngan pynkut da kaba ong ba ka ktien Khasi kumba ka long mynta ka dang duna; kam mut ba ka long kaba bakla. Haba ka duna kumta ngi dei ban pyndap ia ki thliew. Bun ki kyntien bad dak War, Pnar, Bhoi ter ter kidei ban ioh jaka hapoh jong ka namar kane kan pynriewspah shuh shuh ia ka. Lada ngi la rai lypa naduh ba sdang ba ym don dak iong ne jingbakla ha ka Khasi, hangta te ngi la bakla shibun. Kumta lada mih kiwei pat ki alphabet jong ki ktien Hynniewtrep katno ka jingsngewsarong namar kan pynriewspah ia baroh kiba don ha ka lympung Hynniewtrep.

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Avner Pariat Written by:

Avner Pariat is a poet and chronicler of Khasi Jaintia Hills.

Be First to Comment

Leave a Reply