Ka Hospital Sunday Jong Ka Balang Presbyterian Ha Ka Bri Ki Hynniewtrep

Nga iathuh ha phi ia ka jingshisha: Uno uno uba ngeit ha nga un leh ia kaei kaba nga leh-hoid, un leh wat ia kiei kiei kiba kham khraw…” (Ioanis 14:12)

Ka Balang Presbyterian hapoh ka Bri ki Hynniewtrep, ka dei kawei na ki Balang Khristan kaba la rim tam bad kaba la seng nongrim ne saindur katkum ki jinghikai shong tynrai jong ki Methodist ka Ri Wales bad U John Calvin. Nalor kaba ialap ia ka Khubor Babha sha ki bynriew, ka Balang ka don ruh ka jingkitkhlieh kaba khraw ban pyniaid ia ka kam jingpynkhiah kaba ka la tyngkhap ha ka saindur jong ka. Ha kiwei pat ki kyntien, ka mission jong ka Balang Presbyterian ha ka Ri ka long ban pynkhiah ia ki briew na ki jingpang bad ruh ban ai ka jingsumar pang (Health care) kaba paka lyngba ki Hospital jong ka.

Ha kine ki shi spah hynniew phewsan (175) snem tam kiba la leit noh ka Balang Presbyterian ha ka Ri ka la seng ia ki ar tylli ki Hospital, kawei ha Jowai bad kawei pat ha Jaiaw. Haduh mynta mynne, baroh ar tylli ki Hospital ki dang treikam bad ai ka jingshakri ia ka imlang sahlang bad ia ki para briew. Hoid ym lah ban len ba lyngba ki por ka mission jingpynkhiah jong ka Balang bad ki jingpyniaid ia kine ki Hospital ki la iakynduh mawsiang bad ki la don ki khep ba ki la jan pait lieng bad ki la dei hi ki jingeh, ki jingtynjuh kiba la pynnoh mynsiem bad kiba la ktah ruh shikatdei ia ka jingtrei bad ka mission jong ka Balang. Hapdeng kita ki jingeh la sakhi ruh ia ka mysiem ba shit rhem jong ki dkhot ka Balang bad kiwei de ki para kur ki para kha, ki para kher bad ki para mer kiba la noh kylluid ia u synniang bad ai ka jingkyrshan ba radbah ia kine ki Hospital. Ka paw shai ha ka Pateng Khristan jong ka snem 1951 ba ka Assembly kaba la long ha Wahiajer ha ka snem 1950 ka la rai ban tei thymmai ia ka Welsh Mission Hospital ha Jowai. La iathuh, “Baroh ruh kiba la ia wan poi sha ka Assembli Wahiajer, 1950, ki la ia pynpaw ia ka jingshitrhem, ban iabuh kti lem, ban kyrshan ia katei ka Hospital jong ki. Ka Assembly ka la ai la ka jingmynjur, ym da kaba shu iarah kti kumba jiw leh, hinrei da kaba iaieng lang baroh shi Assembly” (Ka Pateng Khristan, Naitung 1951). Nalor nangta, ka Presbeteri Jowai-Wahiajer kaba la long ha Syndai ka la shim pyrkhat ia ka kam ba iadei bad ka jingtei thymmai ia ka Welsh Mission Hospital ha Jowai bad ia ka jingkular jong ka Balang Kmie na Ri Wales ban kham sei bor shuh shuh halor kane ka kam. Kumta la iathuh, “Ka Presbeteri Jowai-Wahiajer kaba la ialang ha Syndai ka la thaw lad shi syndon ban pynphriang ia kane ka khubor babha ha kylleng sawdong ka Ri. Ki Rangbah ki la ia pyrkhat ia kiba bun ki lad ban pynmih peisa ban dup ioh ia bynrap lem bad ka Balang kmie. Ki briew kiba na Jowai bad ki shnong kiba hapoh shiphew bad khadar mer, kiba long Khristan bad ki bym long Khristan kumjuh ki la ia wan mon sngewbha, ban pynkhyllem ia uwei u lum ban seng nongrim. Ka “Seng Iarap” na Jowai, ka Jowai-Wahiajer Presbeteri, etc, ki la ia pynmih peisa bad ki la ia ai sha ka Hospital…” (Ka Pateng Khristan, Naitung 1951) Ka mynsiem ba shitrhem ym tang jong ki dkhot ka Balang, hynrei ka jingiashim bynta lang jong ki para kur ki para kha, ki para shnong para thaw, ki bym long Khristan bad kiba long Khristan, ka long kaba dei ban niewkor. Niuma, ka jingkyrshan ia ki Hospital jong ka Balang ka la wan ruh na kiwei pat ki jaidbynriew ba pher kiba im bad ba shong ba sah ha kane ka Ri.

Dang shen ka Hospital jong ka Balang Presbyterian kaba don ha Jaiaw, kaba ju khot ieid bad iatip paidbah kum ka Roberts Hospital, ka la dei ban mad ia ki jingeh bad ki kynrum kynram ba bun. Ia kane ka Hospital kaba don ha Jaiaw, kata ka Dr H.Gordon Roberts Hospital la seng ha ka snem 1922 bad naduh ba la seng kane ka Hospital ka la ai ka jingshakri kaba kordor bad ka la lah ban leh ia ki kambah ha ka liang ka jingpynkhiah ia kiba pang ba shitom ha ka met bad ka la long ruh ka jingkyrmen ia kiba bun. Ym lah khlem da pynpaw ka jingsngew nguh bad ka jingkynmaw ieid bad jingkynmaw burom ia baroh ki nongtrei kiba la leit noh, jong kitei ki Hospital, kiba la aiti met bad mynsiem bad kiba la len ia lade na ka bynta kiwei. Ka jingsngewnguh bad jingkynmaw burom ka long ruh ia ki longshuwa kiba la btin lynti bad ki long mynta kiba bteng ia ka jingshakri na kaei kaba ki longshuwa, khamtam eh ki missionary, ki la iehnoh shadien.

Hadien ba la mih ki jingeh bad kynrum kynram ha ka Dr H.Gordon Roberts Hospital bad hadien ki jingpyrshang kiba bun ban loit ban law ia ki sohkyrdot, ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly ka la lum ia ka Dorbar ba kyrpang, kata ka Special Business Session ha Iing Mane jong ka Balang Presbyterian Mawkhar, Shillong ha ka 29 Nailar 2016 ban iatai bad iashim lang ia ka jingkitkhlieh halor ki jingeh kiba la mih pyrthei. Ka long ka Dorbar ka ban sah jingkynmaw namar ba ka jingialang pyrkhat kam ka la neh haduh san kynta bad ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly da kawei ka jingmut ka la iakut ba dei ban buh biang ia ka Hospital bad ka jingtreikam jong ka kumba ka ju long bad ruh ka sur kaba jam ka sawa ba dei ban nang pynbha bad saindur thymmai ia ka rukom treikam jong ka Hospital. Ka Dorbar ka la iakut ban thung ia ka Committee Kyrpang bad kane ka Committee Kyrpang kan treikam bad pyrkhat ban saindur thymmai ia ka Hospital katkum ki lai (3) tylli ki mat ne Term of Reference kiba la pruid dak. Nalor ki ar tylli kiwei pat ki mat, ka mat kaba lai jong ka Term of Reference ka ong shai kumne, “ Ha kaba iadei bad ka jingpynbit pynbiang bad jingpyniaid ia ka Hospital na ka bynta ki por ki ban sa wan la shaniah ha kane ka Committee Kyrpang ban thung ia ka Expert Committee…” La thung ia ka Expert Committee kaba kynthup ia lai ngut ki Doctor kiba la san rynnieng bad ih bha ha ka kam, kita ki long Dr P.Lyngkhoi, Dr Faith Rangad bad Dr Sunil Kaul. Kine ki Doctor ki la trei shitom bad pynlut por ban jurip bniah ia ka jinglong jingman bad ia ka rukom treikam ka Hospital bad ki la wanrah ia ka kaiphot ryngkat ki jingtyrwa kiba snah bad ka saindur ba thymmai kumno ban pyniaid ia ka Hospital, ha ka Assembly kaba la long ha ka Balang Presbyterian Sohryngkham ha ka snem 2017. Ki longdien kin tip ba ka Assembly kaba la long ha Sohryngkham ka la iakut ban pynlong sa kawei ka Dorbar ba kyrpang ne ka Special Business Session ban iakren tang ia kane kawei ka kam, kata ka saindur bad rukom pyniaid ba thymmai jong ka Hospital. La pynlong ia Dorbar Kyrpang ne ka Special Business Session ha ka Balang Presbyterian Laitumkhrah Shillong, ha ka 26 Jymmang 2017 bad hadien san kynta ka jingiatai ba bniah ia ka saindur ba thymmai jong ka Hospital bad ia ki jingtyrwa, ka Dorbar Kyrpang ka pdiang ia ka kaiphot bad ia kata ka saindur ba thymmai ba la wanrah da ka Expert Committee bad la iakut ruh ban pyntreikam noh mar dor ia kane ka saindur ba thymmai naduh katei hi ka snem. (Assembly Report 2017 bad 2019)

Dr. H Gordon Roberts

Ka Balang Presbyterian ha ka Ri, wat la ka dei ka kynhun kaba la seng da ki sahep bad ki mem na Ri Wales, pynban ka ngeit ha ka nongrim ban ialap hi, ban synshar hi bad ban kyrshan hi bad ka 22 tarik u Jylliew man ka snem ka dei ka sngi kaba kyrpang jong ka Balang ba ka kynmaw ia ka sngi jong ka jingwan iuhkjat u missionary ba nyngkong jong ka Welsh Methodist bad Calvinistic Foreign Mission, u Thomas Jones. Ki missionary ki la wan bad ki la leit phai noh, kiba bun napdeng jong ki ruh ki la iohthiah lyngngai ha ki Lum Jingtep kiba don ha kylleng ka Bri ki Hynniewtrep bad Sylhet. Ha ki snem hadien ka jinglaitluid ka Ri India, ki nongsharai Balang trai ri ki la shimti ban pyniaid hi ia ka Balang, bad kane ka jingkitkhlieh kam dei kaba shu wan hap kynsan, khlem da pynkhreh lypa, ha ki tyrpeng jong ki trai ri. Ban kyrshan ia ki kam kiba bun syrtap jong ka Balang, ka Balang na ka por sha ka por ka ju thaw ki lad bad shna ki buit kiba bun. Ban kyrshan ia ka mission jingpynkhiah lyngba ki Hospital jong ka, ka Balang ka la pynkyrpang kawei ka Sngi U Trai kum ka Hospital Sunday bad ka dei ka sngi kaba ki dkhot jong ka Balang ha baroh ka Bri ki Hynniewtrep ki duwai bad ki ai jingkynshew kyrpang na ka bynta ki Hospital. Ha ka Assembly jong ka Balang Presbyterian ha Ri Khasi-Jaintia kaba la long ha Sohra ha ka snem 1925 la iakut kumne-“Ba ki Balang Presbyterian baroh ha ka Ri kin pynlong ia ka Hospital Sunday man la ka snem, ban duwai bad ban lum jingkynshew na ka bynta ki artylli ki Hospital ha Jaiaw bad Jowai” (Nongialam Khristan 1925). Sa shisien pat, ka KJP Assembly ka sngewdei ban shim biang ia ka rai bad kaba long kum ka jingpynkynmaw ia ki dkhot ka Balang ban ym leh klet ia kane ka mission kaba khraw, ka mission jingpynkhiah (Health Care) bad kumta ha ka Assembly kaba la long ha ka Sohryngkham ha ka snem 2017 la ia kut kumne, “…la iakut ban don noh ka Hospital Day of Prayer kum kawei na ki Sngi Kyrpang, bad la shaniah ha ka Executive Committee ban leh ia kaba donkam” bad ka Executive Committee kaba la long ha ka 9 tarik u Kylla Lyngkot 2018 ka la iakut, “…ba kan don ka sngi U Trai ba kyrpang ia kaba yn khot ka “Hospital Sunday” ba ki Balang baroh kiba hapoh ka KJP Assembly kin pynlong ha ka taiew ba lai u bnai June man ka snem…” (Assembly Report 2017 bad 2019).

Kumba la kdew sha khmat, ka jingkitkhlieh ban pyniaid ia ka mission jong ka Balang ha ka Ri kam shym la wan hap kyndit ha ki tyrpeng jong ki Trai Ri. Ha ka snem 1935 ka General Assembly jong ka Balang Kmie ha Wales ka la thung bad phah ia ka Commission kaba kynthup ia ki lai ngut ki dkhot- u Principal D.Philips, Revd. W.Davies bad Llewelyn Williams ban wan jurip ia ka jinglong jingman ka jingtrei mission ha Ri Khasi Jaintia da ka jingthmu ban pynkhreh thymmai bad pynbha ia ka jingtrei mission bad ka jingpyniaid ia ka synshar Balang ha kane ka Ri na ka bynta ki por ki ban wan. Ka General Assembly ka Balang Kmie ha Wales ka la pdiang ia ka Report bad jingtyrwa jong kane ka Commission. U Rev Dr. R. A Hughes, uba long u Medical Superintendent jong ka Hospital ha Jaiaw ha kato ka por, u dei uwei na ki missionary ba khatduh ban mih na kane ka Ri ha ka snem 1969. Hadien U Dr. R.A.Hughes ka jingkitkhlieh ban pyniaid ia ka Hospital bad mission jingpynkhiah ka la ngat ha ki tyrpeng jong ki Trai Ri bad ym lah ban len ba wat la hateng hateng ki don ki jingsoh kdiah ha ka jingpyniaid ia ka kam, ki Doctor trai ri ki la trei minot bad leh la ka bynta. Ka long kaba sngewtynnad ba ha ka report jong ka Commission ka don ka jingkynthoh jong u Dr R.A.Hughes halor ki Hospital bad ki kam jong ka Medical Mission kumne, “wat la hapdeng ki lad ba ka Sorkar ka thaw ban pynmih bun ki doctor bad Hospital, ki Hospital jong ka Balang ia kiba la pyniaid bha kin don khlem artatien ka bynta kaba donkam kum ki Hospital…namar ba ki lah ban ai ka jingsumar kaba bha bad ruh ka lyer Khristan”. Haba pule mynta ia kine ki jingkynthoh, ym lah ban niew ia ki kum ki jingiaroh, pynban ki dei ki kyntien kiba tyndung ia ka mynsiem jingiatip lem bad kiba pynbtiar ia ka jingmut jingpyrkhat. La khmih lynti ia ki Hospital jong ka Balang ba kin long ym tang kiba beit bad kiba shai ha ka rukom pyniaid, hynrei ban pyniaid bha ia ki khnang ba kin lah ban ai ka jingshakri kaba janai katkum kane ka juk ba ngi im, ban pynioh ia ka sumar pang kaba paka sha baroh ki nongshong shnong bad ha ka dor kaba jem. Kata ka “lyer Khristan”, kaba u Dr Hughes u pynpaw ha ka jingkynthoh khlem artatien ka thew ia ka “ethics” ne ki nongrim tynrai jong ka mission jingpynkhiah, kata ban shakri khlem da niew shilliang khmat, ban shakri da ka jingieid bad ban shakri khlem da thmu ban pynlong ia ka mission jingpynkhiah kum ka lad ban lum spah.

Haba rakhe ia ka Hospital Sunday to ngin ia phai tiak sha ka Gospel U Ioanis 14:12 bad ki kyntien kiba ong, “…Uno uno uba ngeit ha nga un leh ia kaei kaba nga leh-hoid, un leh wat ia kiei kiei kiba kham khraw…” Baroh ki jingthoh Gospel ki iathuh shaphang ki kambah ba u Jisu u la leh mynba u dang don ha ka pyrthei-u bsa ia kiba thngan bad u pynkhiah ia kiba pang bad ha kajuh ka por pat U Jisu u iehnoh ha ngi ia ka jingkit kaba khia ba ma ngi kiba ngeit ha u, ngi ruh ngi lah ban leh ia kaei ba u la leh, bad ngin leh ia kiei kiei kiba kham khraw. Hato ngi lah ban leh ia kiei kiba u Jisu u la leh bad ba ngin leh ia kiba kham khraw? U John J. Pilich, u riewstad Medical Anthropologist u ong, lah ban phiah ia ki kambah U Jisu kumne, wei, ki kambah U Jisu ki dei kiba ai jingim bad ar, ki dei ki kambah kiba ai ia ka jingim kaba don jingmut. Ngan pynkut da ki kyntien u John J. Pilich kiba u la thoh ha ka article “Jesus as Healer” ne U Jisu kum u Nongpynkhiah, bad kaba nga la pyrshang ban pynwan sha ka ktien khasi kumne, “U Jisu kum u nongpynkhiah uba iaid tawiar na kawei ka shnong sha kawei pat, u ai ha ki briew ia ka jingim kaba don jingmut. Ka Gospel U Ioanis ka kynpein ia ki synran ban leh ia kaei ba u Jisu u leh.U Jisu u leh ia ki kambah bad ngi ruh ngi lah ban leh kiba kham khraw. Hato ngi leh mo ia ki kam kiba ai jingim bad jingpynim? Ne ngi bunkam ha ki kam kiba iap? Hato ngi im ka jingim ba myntoi bad ba don jingmut? Hato ngi ai ha kiwei ia ka jingim kaba don jingmut ne ngi tuh noh ne ngi pynsniewdur ne pyniap noh ia ka jingim ba kordor kaba la saindur da u Blei Trai Kynrad Nongbuh Nongthaw?

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

One Comment

  1. Wankyrshanlangpariong
    June 17, 2021
    Reply

    In the name of God I will rejoice

Leave a Reply