Ka Sngi Lehkmen Valentine Ka Pynkynmaw Ba Ka Jingieit Ka Long Kaba Khraw

Ka sngi lehkmen valentine ka snem 2021 ka hap ha ka Sngi U Blei. Ha kawei ka liang, ka long kaba sngewtynnat bad sngewdon jingmut namar ba ka Baibl ka hikai ba U Blei u long ka jingieit bad ka jingieit ka dei ka jinglong tynrai jong U. Ka jinghikai shongtynrai jong ki Balang Khristan ruh ka snoh rdin ha ki artylli ki hukum kiba khraw- ban ieit ia u Blei bad ban ieit ia u para marjan bad ki parabriew. Kawei ka hukum kam lah ban їeng khlem kawei pat bad kawei kam don jingmut khlem kawei pat.

Ha kawei pat ka liang, kiba bun ki lah ban sngewdiaw ba kam don than eh ka jinglehkmen bad ki tamasa namar ba ka sngi valentine ka їatyngkhuh bad ka Sngi u Blei. Kumta ki rong ki taw bad ki tamasa ki duna, khamtam ha ka Nongbah Shillong, namar ha ka sngi mane Blei ka shnong ka thaw ka kynjah bad kiba bun ki jaka bam ki khang, ki kali ki motor kiba їaid ha surok ki duna, lait noh ki kali jong ki riewshimet bad ki jaka їashad-їamastieh kum ki “pub” ne ki “club” bad kiwei de ki khang ha ka Sngi U Blei.

Ka lehkmen valentine ka la sdang naduh ki spah snem ba nyngkong ha ka Hima Rom. Kane ka jinglehkmen ka їasnoh bad ka jingim jong u St Valentine, u riewkhuid ka Balang Khristan, bad la tip ia ka jinglehkmen kum ka “feast of St Valentine”. Ha ka por ka Hima Rom hyndai, u bnai Rymphang u dei u bnai jong ka jingїa-ieit bad jingїaluh samla bad ha u ‘nai Rymphang ki briew ki pynkhreh ia ka jingwan ka pyrem bad ki ju pynlong ia ki jinglehkmen ne tamasa bapher. Kawei na kita ka dei ka jinglehkmen “Lupercalia”- kane ka dei ka jinglehkmen jong ka Hima Rom bad ki nongthoh history ki batai ba ka jinglehkmen valentine ka don ha ka ia ki syrwet jong ka jingkhawai lehkmen “Lupercalia”.

The Lovers by Rene Magritte

Ka jinglehkmen “Lupercalia” ka don la ka khana tynrai kaba sngew shyrkhei- kane ka jingkhawai lehkmen ka ju long ha ka 13 haduh 15 tarik u Rymphang bad ha kane ka jingkhawai lehkmen ki shynrang ki ju kῆia da ki blang bad ki ksew. Katkum ka jingbatai u Noel Lenski, u nongthoh History, ha kane ka jinglehkmen ki shynrang ki ju dih kiad bhor bad law lyngkhuit, katba ki samla kynthei pat ki їeng laiῆ lynter ban shah sympat da ki shabub khnang ba kin long kiba seisoh ha ka kha ka pun. Nangta bud sa ka jingpynїaluh samla da kaba pynїakhalai nusib bad kiba їahap nusib ki їaluh samla lynter haduh ban da kut ka tamasa.

Ki don shibun ki khanatang shaphang u riewkhuid Valentine, kawei ka khana ka ong ba u Valentine u la shakri kum u phadri ha ka spah snem ba lai ha Rom bad ha kata ka por u Kaisar Cladius II uba synshar ia ka Hima Rom u la pynmih ka hukum bad khang pyrshah ia ki samla shynrang ban shongkurim namar ba u ngeit ba ki shynrang ki bym pat shongkurim ki long kiba khlaiῆ ban trei kum ki shipai.Kumta ha ka por u Cladius II ka long be-aiῆ ba ki samla shynrang kin shongkurim, hynrei u Valentine u shim ba kane ka hukum ka long pyrshah ia ka aiῆ Blei, ka aiῆ mariang bad ka jingїuhroit ia ki hok jong ki briew. U Valentine u la їeng pyrshah bad pynkheiῆ ia kane ka hukum da kaba pynїaid bad pynlong burieh ia ki jingїathoh shongkurim ha ka Nongbah.

Kiwei pat ki khanatang ki ong ba u riewkhuid Valentine u dei u phadri uba ju їarap ia ki koidi ban phet na їingbyndi ban laitim na jingshah shoh shah dat bad jingpynshitom ba shyrkhei. Sa kawei ka khana ka ong ba u Valentine u la їa-ieit samla bad ka khun jong u nongap їingbyndi kaba ju wan jngoh ia u ha їingbyndi mynba u dang shah set byndi. La їathuh ba u la thoh kawei ka shithi sha kane ka samla bad soi kumne- “Na u Valentine jong phi” bad kine ki dei ki kyntien kiba la ju pyndonkam haduh mynta haba phah shithi ne jingai sngewbha ha ka sngi lehkmen valentine.

Ňiuma, ym lah ban len ba ka jinglehkmen “Lupercalia” jong ka Hima Rom hyndai ka dei ka tynrai jong ka jinglehkmen valentine bad jinglehkmen valentine ka dei ruh ka jingkhawai lehkmen jong ki Khristan. Ha Ri Hynῆiewtrep ki don bun ki khanatang shaphang ka jingieit. Kine ki khana ki phalang ruh ha ki jingrwai kiba pynum bad pynlung mynsiem. Kawei na kita ka dei ka jingrwai shaphang ka Sohlyngngem, ka thei bhabriew kaba la shem bad theh lut ia ka jingieit ha u Sim Rynniaw, bad I bah Teslet Pariat I nongrwai bad nongthaw jingrwai ba pawnam I їathuhkana shaphang ka jingїampait dohnud ka Sohlyngngem namar ba kam lah ban їashong їasah bad uba ieit jong ka u Sim Rynniaw. Ki khyllipmat kiba khatduh hapdeng ka Sohlyngngem bad u Rynniaw ki long shisha kiba pynpait mynsiem-

Ia ka u doh u kdup u dait
Te slem ia ka um lah pyllait
Ka ruh da la mynsiem ba sliang
Ka doh khadduh da mat kylliang

Naduh kane ka khyllipmat kine arngut kim shym la їohlad shuh ban їakynduh bad kim їohi shuh iwei ia iwei-

“Ka Sohlyngngem marwei ka ud
I’u sim Rynniaw ka khot pangnud
Shapoh lawbah sieng Tiewpathai
Ka kut te aїom shad bad rwai…
Ha law sangem shong ri bajem
Marwei ka ud ka Sohlyngngem

Katba I Bah Spiton Kharakor pat I thoh ba ka Shad Lakhempong jong ka Raid Nongtung, Hima Khyrim ka dei ka sngi lehkmen Valentine jong ka Ri Bhoi. Їa kane ka shad Lakhempong la pynkhie im biang ha kine ki phew snem kiba la leit noh da U Syiem, ki Lyngdoh bad ki Bakhraw ka Hima Raid. Katkum I Bah Spiton, “ka Shad ‘Lakhempong ka dei shad їasnoh kti ksoh syngkai nadien jong ki Theisotti bad Rang samla… Ha kane ka їaluh samla haba shai haba paw ha ka lympung shad ksoh kti bym їadei kur, dei tang ki samla paka ban їajied samla bad poi sha ka shongkha shongman…kane ka shad ka jan їasyriem kum ka shad Mawja ha Riwar….”

Ki khanatang shaphang ka jingieit ki don ha man la ki kynhun jaitbynriew ha satlak ka pyrthei bad ki dei ka bynta jong ka thymmei long jaitbynriew. Phewse, ha ka juk “neo-liberal” bad “market economy” kine ki khanatang ki la shah rahbor ha ki heh saipan bad ki nongkhaїi bakhraw. Ha kane ka juk, ka їew ka synshar bad pynїaid ia kine ki khanatang- ka jingieit kaba long ka tynrai longbynriew manbynriew mynta ka la shah pynїaid bad shah kam trai ha ki nongkhaїi bad kompani kiba pynїaid їew ia ki jingleh tamasa na ka bynta ka jingїoh spah shimet.  Ka jingieit kaba dei ka tynrai longbynriew manbynriew bad kaba kyrsoi na ka dohnud briew ka la kylla long noh tang ka mar їew.

La nang lynshop bad syngit shuh shuh ia ka jingieit sa da ki aiῆ, ki kanun, ki kyndon, ki riti kiba khanglad bad kheiῆ be-aiῆ ia ki briew ban їa-ieit, їathoiῆ hapdeng jong ki. Dang shen ki Jylla Uttar Pradesh, Madhya Pradesh bad Uttarakhand ki la pynmih ia ki aiῆ (Ordinance) kiba la tip paidbah kum ki “love laws” ban khanglad bad khang pyrshah ia ka jingїa-ieit bad jingїapoikha hapdeng ki kynhun briew kiba їapher ka niam ka rukom ne jinglong jaitbynriew.

Hangne ruh ki aiῆ kiba la thaw ne їakren ban thaw, kum ka jingpyrshang ban pynkylla ia ka Khasi Social Custom of Lineage Act ha ka snem 2018, ka Clan Bill bad kiwei kiba kdew kti pyrshah bad pynrem ia ki para kur para kha, khamtam eh ia ki kynthei, kiba їapoikha shabar na ka jaitbynriew, ki dei ka jingibeiῆ ia ka tynrai longbriew ban їa-ieit bad ki ksih ia ka mon ba laitluid shimet ban jied bad ban їa-ieit. Ka khanglad ia ka hok bad jinglaitluid ban їashong їasah ne їapoikha bad kiba ieit hangne ha sla khyndew.

Lehse ka biang ban sneng ban kraw, ban pyni ne kyntu-kynpham ia ki samla kumno kin im bad їaksaid ha ka jingim, hynrei kam long pat kaba dei ban synshar ne pynїaid ia ka jingim jong ki lane ban pyntian jubor ha ki ia ka rukom ban im bad ban teh ban khum ia ka jinglaitluid jong ki. Ka por lehkmen valentine ka dei ruh ka por kaba ngi ju sakhi ia kata kaba ngi khot ka “moral policing” lane ka jingbyrngem ne jingpyntieng bad ki jingbatai ia ki samla kumno kin riam? shano kin їaid? shano kin leit? Ka jingthad madan ia kiba lehkmen bad don ruh ki khep ba ki samla bapli ki shah tan bad shah patrong. Ha ka jingshisha kaba ngi dei ban pynkynmaw ia ki khun samla ka long kane, ba kim dei ban ailad ia ki riewrunar ne riewshim kabu ban sloit bad lehjubor ia ka longrynnїeng jong ki bad ki dei ban їengskhem ha ki kyntien ba ka Em ka mut Em, palat nangta ka dei ka jingleh bor.

Ka jingrakhe bad jinglehkmen valentine ka dei ban pynkynmaw ba ka jingieit ka long kaba khraw, kumba u riewkhuid Valentine u la pynpaw. Hapdeng ka jingshah pynshitom beiῆ ki Khristan ha u Kaisar Cladius II bad ki aiῆ їakjakor kiba khang pyrshah ia ki samla shynrang ban shongkurim, u riewkhuid Valentine u la їeng bad pynpaw ba ka jingieit ka dei ka atiar kaba khraw ban їakhun pyrshah ia ki bor synshar. Ka jingieit kaba u riewkhuid Valentine u hikai kam mut ban shah jem ba kiba donbor kin leh katba ki mon halor kiba tlotbor. Na ka bynta ka jingieit u riewkhuid Valentine u la shah pynїap ha u Kaisar Cladius II ha ka 14 tarik u Rymphang ka spah snem ba lai.  Bad naduh katei ka spah snem ka lehkmen valentine ka dei ka jingrakhe pyndonburom ia ka jingim bad jingshah shitom u riewkhuid Valentine.

Ka Gospel kaba u Jisu u їalap ka dei ka jingieit bad u Jisu u pyndonkam ia kane ka Gospel kum ka atiar kaba donbor ban їeng bad їakhun pyrshah ia ki jingleh donbor ki nongsynshar. Kane ka Gospel ka jingieit ka kdup bad kynthup lut ia baroh; da ka jingieit u Jisu u kdup bad kynthup ia kiba pang ῆiangthohlieh, ki nongkhrong khajna, ki nongtong dohkha, ki kynthei, ki Eunuch, ki Grik, ki Jentil bad kiwei. Ka Gospel jong ka jingieit ka khring ia kiba bun, u Jisu u la shah shitom bad shah pynїap halor ka diengphna namar ka jingieit.

Ka Olivia Whitener, ka kynthoh kumne- “U riewkhuid Valentine um dei tang ba u їeng pyrshah bad pynshongkurim ia ki shi jur kiba їa-ieit, hynrei u kdew shai kdar ba ka jingieit ka long kaba khraw kumba u Khrist u la pynpaw”. Shuh shuh, “ka sngi lehkmen valentine kam dei tang na ka bynta ka jingieit hapdeng shynrang bad kynthei, hynrei ka dei na ka bynta baroh kiba pynpaw bad theh ia ka jingieit ha ka jingїadei hapdeng jong ki”. U Jisu um hikai ban ieit tang ia ki samla ne ki tnga, hynrei U ai ka hukum kaba thymmai- “…to їa-ieit iwei ia iwei…kumba nga la ieit ia phi, kumta phi dei ban ieit iwei ia iwei” (Їoannis 13:34). U Jisu u hikai ruh ban ieit ia ki nongshun.”

 Ngin pyndonkam ia ka bor jong ka jingieit, ngin їa-ieit bad ῆiewkor iwei ia iwei. Ngim dei ban shah ba ka Sorkar ne ki bor synshar kin pynbor ne batai kumno ngin їa-ieit ne badno ngin їa-ieit? Bad ha ka kyrteng jong ka jingieit ngin їeng ryngkat bad їakhun na ka bynta kiba shah ban beiῆ-

Lada phim pat kren ia ka jingshisha, phim tip kumno ka jingieit ka sawa,
Lada phim pat shem ia ka jingieit, phim pat shem ia u Blei,
Hangno ka jingieit jong phi baroh?
Hangno ka jingshisha jong phi baroh?” (Olivia Whitener)

Amen

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply