Kan Jia Aiu Lada Ym Don Ki Durbar Shnong bad Nongsynshar Shnong?

Kane ka dei ka jingkylli  kaba mih hadien ba ka Iingbishar kaba ha khlieh duh ka Jylla (Meghalaya High Court) ka  la hukum bad khang ia ki “Rangbah Shnong”  ban ai syrnot (NOC) sha ki nongshong shnong. Hadein kane ka hukum I kumba  ki Durbar Shnong, ki Nongsynshar Shnong, ki khun ki hajar bad ki raiot  ki shaiong hi ngain. Nalor nangta  ka jingpyntud jong  ka Sorkar Jylla ka la nang pyndiaw bad pynnoh mynsiem shuh shuh. Lehse kam don kano kano ka ban khang ba ngin ym lah ban iatai ne iakren halor katei ka hukum katkum ki kyndon jong ka Ain bad ka Riti Synshar (Constitution).  Kaba ar lah ruh ban iakhun pyrshah ia katei ka hukum katkum ki lynti jong ka Ain bad lyngba ka lynti kaba dei  da kaba leit sha ki Iingbishar kiba kham halor. Kaba lai, khlem artatien ka Sorkar Jylla ka don ka lynti ban loit ban law  ia kane ka sohkyrdot bad ka Iing Durbar Thaw Ain ka Jylla (Legislative Assembly) lane  wat ki Iing Durbar  District Council ruh ki lah ban iatai bad thaw lad ban weng ia kane ka jingshaiong. Haduh mynta ki Durbar Shnong, ki khun ki hajar, ki raiot bad ki nongshong shnong ki shu khih lynga, ki pyrshang ban iaksaid bad ha kajuh ka por ki ap khmih lynti mano kein ban pyrta, ban iakhun bad iasaid na ka bynta jong ki. Khlem ka jingiashah liang kiba bun ki sngew bad niew ba kane ka hukum  ka pynkyndit bynriew bad pynphai ia ka jingmut jingpyrkhat ba ka por ka la dei ban saindur thymmai ia ka Synshar-ka bishar tynrai kaba ngi la iohpateng .

Hyndai, lyngba ki khanatang, la iathuh ba ki Durbar ne ka synshar-ka bishar ka kynthup ym tang ia ki briew, hynrei  ia ki mrad ki mreng bad  ki sim ki doh ruh kumjuh.  Kane ka paw shynna ha ki khanatang  ka Iew Luri Lura kiba lah ban iohlum na ki thain bapher bapher jong ka Ri bad kumta ka Durbar, ka Synshar-ka Bishar kam dei tang ia ki briew ne tang na ka bynta ki briew, hynrei ka long ia ki jingthaw baroh bad ka long ruh na ka bynta ka bha ka miat ka jingthaw-jingpynlong baroh kawei.  Namarkata, baroh lang ngi long ki sordar kiba peit, kiba khmih, kiba pyniaid bad kiba synshar bad kiba bishar katkum ka Hok ka Hukum. Ha ka jingiaid jong ka por ki Durbar Shnong bad ka Synshar  ka Bishar ka la shah saindur ha u slap ka lyer bad khamtam eh ha ka por ba ka Ri Hynniewtrep ka ia lymbub bad ia khublei kti bad ka Sorkar Bilat. Niuma, ka  nongrim tynrai jong Synshar ka Bishar  ka neh kumba la seng nongrim da ki Thawlang -ki Iawbei  bad kawei na ki nongrim tynrai ka long ka jingiashim bynta lang ha ka kyrteng ka nia-ka jutang bad ka juban lak. Kino kino kiba khun ranab, kiba pynkhein juban ne kiba kren ne leh mutlop ki shah sin ki shah ryngop bad ki shah niew kum ki ingkhong shalyngmat. Nalor nangta, ym tang ki khun ki hajar, hynrei ki raiot kiba wan buhai shnong kum ki nongkhaii, ki nongbylla bad kumta ter ter ki ruh ki ioh la ka hok bad ka bhah na ka Synshar-ka Bishar ne na ki Durbar Shnong. Nalor kaba ai syrnot  (NOC), ia kaba mynta ka Iing Bishar ba ha khlieh duh ka Jylla ka la khang da ka hukum, ki don shibun bah ki kamram bad jingkitkhlieh jong ki Durbar bad ki Nongsynshar shnong  kaba sdang naduh tynrai na ki Shnong ter ter haduh ki Raid, ki Elaka bad ki Hima. Ki syrtap ka Synshar-ka Bishar ki kynton kawei halor kawei pat bad ym tang ki Shnong ne ki Hima kiba pynlong ia ka Jaidbynriew Hynniewtrep, hynrei ka jaidbynriew ka kynthup ruh ia ki kur  ki kha. Ha ka Synshar-Bishar   kawei ka syrtap ka kyrshan ia kawei pat bad nalor ki Durbar ne ki Nongsynshar kiba synshar  ia ki Shnong ne Hima, ki don ruh sa ki Durbar Kur bad ki kni, ki meinah, ki meisan, ki pakhynnah, ki pasan, ki kha heh bad ki kha duh kiba peit bad pyniaid ia ka niam ka rukom, ka riti bad  ka bha ka miat ha la ka kur ka kur bad ha la ka kpoh ka kpoh.

Khlem da iatai shuh ia ki kamram kiba iadei bad ki kam pynroi ne ki kam kiba iadei bad ka shongsuk shong shngain, naduh hyndai , ki Durbar bad ki Nongsynshar ki don ka jingkitkhlieh halor ki kam iap kam im ha la ki shnong bad ki nongshong shnong ruh  ki iakit iabah lang ia ka khia ka shon, ka iap ka im ne kino kino ki kam kiba mih ha shnong ha thaw. Naduh ka pang ka jhia, ka iap, ka khawai ne ha ki rong ki taw bad haduh ki Jingiaseng ne ki Prosheshon ne ki  Shad ne ka Lehniam leh rukom, la ka long jong ki Trai Ri ne ki bymdei trai Ri ruh kumjuh, ki Durbar,  ki Nongsynshar  bad ki nongshong shnong ki iakhmih bad iapeitlang ba kiei kiei baroh ki iaid beit-iaid ryntih bad  wanrah ia ka jingsan-jingroi  bad jingkyrkhu ia ki Shnong. Ki la don ki por ba ki Durbar ne ki Nongsynshar ne ki Nongshong shnong ki shim ruh ia ka jingkitkhlieh ban iada ne pynbha ia ki longing-longsem hapoh shnong. Nga kynmaw ba ha ka Shnong ba nga la heh bad san, ki nongshongshnong  ryngkat bad ki Nongsynshar Shnong ki la hap ban shim ka jingkit khlieh halor kawei ka longiing hadien ba ka la mih ka jingkulmar kaba shynkhei bad  ka jingiarah wait iarah sum hapoh kata ka longiing. Ki Nongshynshar Shnong ryngkat bad ki nongshongshnong nyngkong eh ki la ai ka  jingiada ia ka kmie bad ki khun jong kata ka iing bad ki la sneng la kraw bad hikai ruh ia u kpa jong ka iing. Hoiod ki la don ruh ki khep ba ki Durbar bad ki Nongsynshar Shnong ki la pynmong ia ki longiing bad ki la khein dewthala ia ka hok longbriew man briew da kaba tait shnong ne beh shnong ne bom shnong ne kynnoh sniew khlem nongrim ne pynmynsaw ne pyniap ia ka longrynnieng jong ki nongshong shnong .

Ki jingeh bad ki jingma kiba mih na ka Synshar-ka bishar mutlop ki bun, hynrei kam shongnia pat ban pynduh bad pyndam ia ki Durbar bad Nongsynshar Shnong. Ha ki por mynta don ki Shnong ha kaba ki nongshong shnong ki kiar ban long ki Nongsynshar bad  ki don ruh ki nongshong shnong ki bym sngew phoida  ban leit  sha ki  Durbar ne ban iashim bynta bad kane ka dei kawei na ki jingeh kaba khraw tam. Ki don ki daw kiba pynlong kumne bad lehse kawei na ki daw ka long ba ym shym la lah ban saindur ia ki Durbar bad ia ka rukom synshar Shnong wat la ka por ka la kylla. Lada kam don ka Durbar bad ki Nongpyniaid Shnong kan mih ka kynrum kynram kaba shyrkhei, kumta ka Durbar bad ki Nongsynshar Shnong ki dei ban neh tangba la dei ban pyrkhat ban saindur thymmai ia ka Durbar, ia ka rukom synshar-bishar bad ia ka rukom pyniaid Shnong. Lehse bun kin mynjur  ba la dei ban thaw ia ka Ain Synshar Shnong ka ban iahap dur bad ka tynrai. Lada don ei ei ka jingpyrkhat  bathymmai la sngewdonkam ban iatai bniah bad shim lang ia ki pasoh kiba lah  ban mih na ki kyndong kynshrot jong ka Ri bad na ki thwei pyrkhat jong ki khun ki hajar bad na baroh ki nongshong shnong ba pura. Nangne shano ngin iaid bad kumno ngin saindur thymmai? Lyngkot yn pyrshang ban pashat katto katne ki mat bad ba yn iatai nangne shakhmat:
(i) Ka juk ha kaba ngi ia shonglang iasahlang shi kur shi kpoh ka la kut, ki kur bad ki kha na ki thain bapher bapher ki la krih sha kylleng ki Shnong, ki Elaka bad ki Hima. Namarkata ka daw la donkam ban iapynbeit ba ka Durbar bad ka kam synshar ne pyniaid shnong kam dei shuh tang ka nongkynti jong kawei ka kpoh ne kawei ka kur. Kiwei  ki kur ruh kiba la krih bad leit buhai shnong ki don ka hok  ban iashim bynta lang ne ia rai lang.
(ii) Ka Jaidbynriew ne ka Ri Hynniewtrep kam shym la im marwei bad kam lah hi ruh ban im marwei. Ka don ka jingiadei bad kiwei pat lyngba ki kam bapher bapher  bad ka khaii-pateng . Naduh hyndai ka la don ka jingiarung iamih, ka jingiashongkha shongman, ka jingialymbub bad ka jingiakhublei kti bad kiwei pat ki Jaidbynriew kiba na jan ne  na jngai kumjuh bad ka Jaidbynriew Hynniewtrep ka la hikai ia kiwei bad ka la shah hikai ruh de. Lah ban ong ba lyngba ki por ka  im bad ia sanlang bad kiwei  haduh mynta mynne. Ki don bun ki shnong, la ha ki jaka Sor ne ki Shnong kyndong, kiba iashong khleh ki Jaidbynriew kiba iapher kawei na kawei pat. Ym lah ban shu khapbrip ia kane ka jingshisha bad ia ka jingdon jong kiwei pat ki Jaidbynriew. Kumta la donkam ban iatai sani halor kane ka mat bad ban kdup bad kynthuplang ia baroh ki nongshongshnong ba pura hapoh  ka rukom synshar  ka bym lah shilliang. Nalor nangta ki don ki Shnong kiba don ha ki jaka Sor kiba hap ban iadei sa bad kiwei pat ki Ain ne ki Bor kum ka  bor Municipal bad  kiwei de bad ki jaka Sor kin khyllem lymda don ki bor synshar kiba khlain. (iii) Ka bynta jong ki kynthei ha ka Durbar bad kum ki Nongsynshar Shnong ka long kaba kongsan tam. Ym sngewlah ngeit ne mutdur ba ki longshwa kin niewbein ne kyntait  ia ki kynthei  na ka imlang sahlang. Ha kine ki khyndiat snem ngi sakhi ia ki Shnong, la ha Sor ne Shnong kyndong,  ha kaba ki kynthei ki la sei ia ka sap, ka bor bad jingstad kum ki Nongialam ne ki Nongpyniaid Shnong. Ki trei shitom bad ki noh synniang shi katdei eh.
(iv) Ka jingeh kaba ngi iakynduh ha ki Shnong ka long ba kiba bun ki Nongsynshar ne Nongpyniaid Shnong kim dei ki riewlaitluid bad da kaba burom ki Nongsynshar Shnong  ki  shah teh ha ki kam ne kiwei pat ki rukom bad kumta  kim lah ban pyrkhat bad trei laitluid.  Haduh mynta ka kam Nongsynshar Shnong ka dei ka kam trei mon sngewbha bad ngi niewkor shibun ia ki Nongsynshar Shnong kiba len ialade . Ka kam Nongsynshar Shnong ka la dei ban long ka jingtreikam  ba pura bad la dei ban saindur ha ka rukom ban jied ia ki Nongsynshar Shnong ki ban pyrkhat bad treikam  laitluid bad dei ban kyrshan pura ia ka jingim jong ki katba ki dang don ha ka kam.
(v) Ka long kaba itynnad ba ki Shnong kiba bun ki iakynduh ha ki Durbar shi sien ne ar sien shi snem ban ai jingkhein bad ai kaiphot halor ka jinglong jingman ka Shnong ka thaw, ka jingpyniaid ia ki kam ki jam bad khamtam eh ia ki jinglut jingsep. Ia kane dei ban nang kham pynbha da ka Ain bad  dei ban pynlong salonsar bad pyntreikam ym tang ha ki Durbar Shnong hynrei haduh ki Durbar Raid, Elaka bad Hima. (vi) Naduh hyndai  ka  synshar shnong  ka ieng ha ka nongrim ne ka riti jong ka bhalang, ka san lang ne ka myntoi lang bad kan long ka jingjop kaba khraw lada ngi pynskhem ia kane ka nongrim ha kane ka juk kaba lah shilliang, kaba leh shilliang khmat bad kaba khwan.
(vii) Khatduh eh, ka kam  Synshar ne pyniaid Shnong kam dei tang halor ki khlieh briew, hynrei ka dei ruh ka kam ban peit, ban khmih bad pyniaid ia ka khyndew ka shyiap, ki Ri Raij, ki lum ki wah, ki khlaw ki btap, ki mrad bad ki sim ki doh. Kumta ka jingsaindur thymmai bad ka jingiaksaid  ban pynneh pynsah ia  ka rukom synshar tynrai ka dei ban iasnoh bad kane. Ki Durbar bad ki Nongsynshar  Shnong ki dei ban kitkhlieh kumno ban iada ia ka khyndew ka shyiap, ki Ri Raij, ki lum ki wah bad ki khlaw ki btap na ka bynta ki long mynta bad khamtam eh ki longdien. Kum ki sordar ba bha ngi dei ban khmih bad pyniaid ba ka spah kam dei ban lang lynnong lynnong tang ha ki katto katne ki lynghoh kti, pynban  ba baroh kin ioh ia ka hok ban im pura, ban im ka jingim ba biang briew bad kaba dap kyrhai  na kata ka spah kaba ka pyrthei-mariang ka la pynbiang .

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply