Ki Nong-Gibeon: Ki Nongthoh Dieng bad Ki Nongtong Um

Ka Khatphra tarik u Nohprah Ar Hajar Arphew ka dei ka lyngkhuh sngi ïap kaba phra phew jong u babu Soso Tham. Ngi kynmaw burom bad ῆiewkor ia u synῆiang ba une u riewkhraw u la noh. Ha ka jingpynshai halor ka kot Ki Sngi Ba Rim U Hyniewtrep, u babu Soso Tham u kynthoh kumne,
“…sa tang katno, ia ngi kiba tang shi troh, lada ngim kyndit bynriew kan sa tyllep ka umsaw bad ngin sa long nong-Gibeon ban thoh dieng bad tong um iano re…”

Kiei ki nong-Gibeon? Bad kaei kaba don ha ka jingpyrkhat u babu Soso Tham haba u kynthoh kumtei ban long ki nongthoh dieng bad ki nongtong um jong no re? Hangne ngan ym pyrshang ban jubab ia ki jingkylli, hynrei ngan ringdur bad pyshai shynna halor kaei kaba u babu Soso Tham bad ka Baibl ki kren shaphang ki nong-Gibeon.

Ki nong-Gibeon, kiba u babu Soso Tham u kynthoh, lah ban shem ha ka kitab u Joshua ka lynnong ba khyndai. Ki nong-Gibeon kim dei ki Jiw bad la tip ruh ia ki kum ki Hib. Ki nong-Gibeon ki dei ki nongshong shnong ka Ri Kanan ha shuwa ba ki khun Israel kin wan buhai shnong bad kam kynti ia ka. Ki nong-Kanan, kum ki Hit, ki Amor, ki Peris, ki Hib bad ki Jebus ki dei ki nongshong shnong ka Kanan ha shuwa ba ki khun Israel kin wan buhai shnong bad kine ki la ïeng bad ïakhun pyrshah ia ki khun Israel. Kine ki jaitbynriew ki la ialum lang kawei hapoh ka jingialam u Adoni Zedek, uba na Jerusalem ban ïeng bad ïaleh pyrshah ia ka jingwan tur kyrthep ki briew kiba na bar Ri, kata ki khun Israel. Hynrei kawei ka thma hadien kawei pat, kine ki jaitbynriew ki la shah jop ha ki khun Israel. Nyngkong eh, ki khun Israel ki la jop ia ka nongbah Jericho (Joshua 1-5); nangta ia ki jaka shaphang shatei na Jerusalem, kaba kynthup ruh ia ka Gibeon (Joshua 6-7) bad hadien kata ia ki jaka kiba don shaphang shathie na Jerusalem (Joshua 10).

Hapdeng ka thma pyrshah ia ki khun Israel, ki nong-Gibeon sop sop ki ïateh ka jutang ka jingiasuk bad ki khun Israel bad ki pyndem ialade hakhmat u Joshua. Ha ka jingshisha ki nong- Gibeon ki dei ka bynta jong ka kynhun ki jaitbynriew kaba ïakhun bad ïaleh thma pyrshah ia ka jingwan buhai shnong ki khun Israel ha Kanan. Hynrei ki nong-Gibeon ki la leh sianti bad mih noh sop sop na kata ka kynhun ban iateh jutang bad u Joshua. Ki nong-Gibeon ki la pyndem hi ïalade ha u Joshua bad kumta ki la shakri mraw ia ki khun Israel. 

Katkum ka Aiῆ ki khun Israel ki lah ban ïateh ka jutang ka jingiasuk bad kiwei pat ki Hima ne ki Ri ne jaitbynriew kiba don sha jngai na ka Ri Kanan bad katkum ka jutang ki khun Israel kim bit ban pynjot ia ki, pynban ki dei ban ri pynim ia ki. Ki nong-Gibeon ki shim kabu ia kane ka Aiῆ bad ki leh mynleh kumba ki dei ka jaitbynriew kaba wan na ka Ri, ka muluk kaba jngai bah na Kanan. Ki nong-Gibeon da lade hi ki leit ban tyrwa ban ïateh jutang bad ki khun Israel halor ka nongrim ba ki dei ka jaitbynriew kaba wan na ka Ri kaba jngai. Ki da leh sianti bad pynpaw ruh ia ki dak ki shin; “…ki la buh ruh ia ki byrni rim halor ki kadda jong ki, bad ki lywasnieh waiῆ, kiba rim ba la pdang…ki juti rim bad ba la syrdep ruh ha ki sla kjat jong ki, bad ki jaiῆ rim halor jong ki; bad u kpu ka jingbam jong ki baroh ruh u la tyrkhong bad u la bthuh…” (Joshua 9:4-5) U Joshua u la ngeit ba ki nong-Gibeon ki dei na ka Ri kaba jngai bad kumta u pdiang sngewbha ia ki, u ïasuk bad ïateh jutang bad ki– “Bad u Joshua u la pynlong ka jingiasuk bad ki, ban ri im ia ki; ki rangbah jong u paidbah ruh ki la smai ha ki” (Joshua 9:15).

Hynrei tang lai sngi hadien ba la dep ban ïateh jutang la shem ba ki nong-Gibeon ki shu thok bad kim dei kiba wan na ka Ri kaba jngai. Ka kitab u Joshua ka iathuh kumne- “…hadien lai sngi ynda la ïateh jutang bad ki ki la iohsngew ba ki long ki paramarjan jong ki, ba ki shong hapdeng jong ki pynban” (Joshua 9:16). Ki nong-Gibeon kim dei kiba wan na ka Ri kaba jngai hynrei ki long kawei na ki jaitbynriew kaba ïadon bynta bad ka kynhun ki jaitbynriew kaba ïeng bad ïaleh pyrshah ia ka jingwan buhai shnong ki khun Israel ha Kanan. Ki nong-Gibeon ki dei ki paramarjan bad ki shong ki sah ryngkat bad ki khun Israel ha Gibeon, Khephirah, Beeroth bad Keriath Zearim. Ki paidbah Israel ki la bitar ia kane ka jingthok bad jingshukor jong ki nong-Gibeon, hynrei namar ka jutang kaba ki la ïateh bad ba ki la smai, kumta kim lah shuh ban kylla ktien bad kim lah ban pynkheiῆ ia ka jutang. Hynrei kaei kaba ki khun ki Israel ki lah ban leh bad ba ki la leh halor ki nong-Gibeon ka long kane- “…Ngi la smai ha ki da u Trai…namar kata ngim lah ban ktah ia ki mynta. Ngin hap ban shah ia ki ba kin im namar ka jingsmai jong ngi. To ai kin im, hynrei kin dei ban long ki nongthoh dieng bad ki nongtong um na ka bynta jong ngi” (Joshua 9:19-21)

Ki nong-Gibeon ki kylla long ki nongthoh dieng bad ki nongtong um jong ki khun Israel ym na ka daw ba ki rem ha ka thma, hynrei ka dei ba ki leh hi, ki thok, ki shukor bad ki pyndem hi ïalade hakhmat u Joshua. Kan jin da la long kaba don burom lada ki nong-Gibeon kin rem bad kylla mraw hadien ka jingïakhun thma. Ki nong-Gibeon ki la kylla long ki mraw bad ki la hap ban shakri ia ki khun Israel ha la ka jong ka bri. Ka daw ka long ba ki leh hi, ki thok, ki shukor, ki leh sianti bad leh mynleh kumba ki wan na ka Ri kaba jngai. Ki mih lyndet na ka kynhun ki jaitbynriew kaba ïeng bad ïakhun pyrshah ia ka jingwan buhai shnong ki khun Israel. Ki pynjem daw bad pynjem rngiew da lade ialade. Ki nong-Gibeon ki dang pyrkhat ba da kaba leh sianti ne thok ne shukor kin bit kin biang ïalade, phewse ki kylla long pynban ki mraw, ki nongthoh dieng bad ki nongtong um jong ki khun Israel.

U bah S.J Duncan, u paralok ba ïajan bad u Soso Tham, ha ka jingrakhe ia ka lyngkhuh sngi ïap kaba Arphew San ha ka snem 1965 u ong kumne- “une u khraw pyrkhat uba ieit la ka Ri u la iohi lypa laiphew bad sawphew snem mynshuwa ba ka Ri…ka shong syier shong kynrong…bad u pyrta jam bad u kyrsiew thiah” Ki kyntien “ban long ki nongthoh dieng bad ki nongtong um jong no re” kiba u babu Soso Tham u la ringdur na ka khana shaphang ki nong-Gibeon ki ïai sawa na ki rynsan bad lympung ba pher haduh mynta mynne. Ki “riew ieit Ri” ki sot ia kine ki kyntien bad ki pyrta shitrhem na ka bynta ka Ri bad Jaitbynriew. Hynrei kiei ki jingma ba u babu Soso Tham u iohi ha ka por ba u kynthoh kumne? Hoid ngi long ka Jaitbynreiw kaba tang shi troh bad ka don ka jingma ba ngi lah ban jah na sla khyndew. Hato u babu Soso Tham u iohi ba ki jingma ki dei tang kita kiba wan na shabar? Bad ba ka Jaitbynriew ka sheptieng sah naduh ki snem 1952 haduh mynta. Ym lah ban len ba ka jingbun paid jong kiwei pat ka pynsyier ia ngi. Hato ym dei pat mo ba u Soso Tham u maham ba ka jingma ka don ruh napoh ïing? U babu Soso Tham u iohi bad maham ioh ba ngi long kum ki nong-Gibeon, kiba leh hi, kiba pynjem daw bad pynjem rngiew hi da lade ia lade, kiba thok bad shukor. U maham ioh ba ngi long kum ki nong-Gibeon, kiba leh sianti bad khwan tang ban myntoi shimet.

Ngi pyrta sah ka Ri ha “tmier ka riat”, pynban ka jingiohi bad ka jingpyrkhat jong ngi shaphang ka Ri ka jyndong than eh bad ngim lah ban ngam jylliew bad peit kham sha jngai. Ka jingdon, ka jingrung bad jingmih ki briew kiba na bar Ri ne bar Jylla kam dei tang ma ka ka jingma ia ka Jaitbynriew. Hoid ngi donkam ban peit pyrman bad tehlakam ha kane ka bynta. Ha kajuh ka por pat ngi dei ban tip bad kynmaw ba ka jingma ia ka Jaitbynriew ka dei ruh napoh ïing, bad lada ha kawei ka sngi ngin kylla long shisha ki nongthoh dieng bad ki nongtong um jong no re, ka daw ka dei namar ba ngi leh hi, kum ki nong-Gibeon ngi thok,ngi shukor, ngi leh sianti, ngi khwan bad pyrkhat shimet. Ngi die duh bad lilam ia ka khyndew ka shyiap, ki lyngkha ki hali; ngi pynjot ia ki khlaw, ki lum bad ki wah. Ngi pyntlot-pynswai ia ka Aiῆ bat khyndew ne ka “Land Transfer Act” bad ngi shna ia ki “policy” ba pher, kum ka “Single Window Policy” (1997) kaba pynsuk ia ki heh saipan na bar Ri ban tih mawshun, ban seng kharkana dew bilat bad kiwei kiwei. Ym tang katta, da kane ka policy ngi pynsting bad pynlait ruh ia kine ki heh saipan bad nongkhaïi na ki khajana. 

Kawei kaba ngim lah ban len mynta ka long ba 76% (hynῆiew phew hynriew na ka shi spah) ki trai ri kim don shuh ka khyndew la ka jong. (Socio-Economic Caste Census 2011). Hato baroh ka khyndew ha ka Ri la knieh lut da ki briew kiba na bar? Ka jingshisha pat ka long ba tang uwei ne ar ne tang shi troh ki trai ri ki don bad long trai marwei halor ka khyndew kaba heh kat ka Nongbah Shillong, katba kiwei pat ki para ri ki para kur ki im khlem khyndew bad ki shu shong wai. Ki dei ki trai ri trai muluk hi kiba klun ia ka khyndew kaba bun ha ka Ri bad kiwei ki para ri ki shu shong wai, ki rep wai, ki shu trei wai bad ki para ri kiba kham duk pat ki shu shong thap bad ki ksar dohïap dohim tang ban im. 

Ka dei ka jingshisha ba kiwei ki jaitbynriew ki la im hapdeng jong ngi, khamtam ha Shillong kaba long ka Nongbah naduh ka por ba synshar ki dohlieh bad mynta hadien ba ngi la ïasoh bad ka Ri India. Ka jingrung jingmih jong kiwei pat ki jaitbynriew sha ka Ri ba ieit jong ngi kan ïai bteng, khamtam ha kane ka juk thymmai ka “roi ka par”. Ka jingtieng-jingsyier kan ïai tyllep ha ki trai ri bad ki jingïakynad kin ïai mih. Hoid ngi donkam ban peitngor bad ïaleh, hynrei kaba kham kongsan ka long ba ma ngi ki trai ri ngi dei ban shai ha lade kaei ba ngi kwah bad kaei ngi mutdur bad angnud ba ka Ri jong ngi kan long ha ki por ban wan?

Kaei kaba ngi angnud bad mutdur shaphang ka Ri? Kaba nyngkong, ngim dei ban jah na sla pyrthei, kaba ar, ngim dei ban die tat dor bad lilam ia ka khyndew ka shyiap ha ka kyrteng jong ka “roi ka par”, kaba lai, ngim dei ban shah ba u trai ri un leh katba mon ha Ri lajong, ban khlong pathar bad khlem akor ia ki marpoh khyndew, ban lilam bad bynda ia ka khyndew, ki khlaw, ki lyngkha bad ki hali. Kaba saw, uwei pa uwei u trai ri um dei ban im khlem ka khyndew. Kaba san, kawei pa kawei kur ka dei ban khmih bad kitkhia ba wat tang uwei u dkhot jong ka kur ruh um dei ban im jynjar ne ban duh bam ne ban duh kam ne ban im khlem ïing khlem sem. Kaba hynriew, kawei pa kawei ka kur ka dei ban ïada bad kyntiew ia ki khun ki pyrsa kynthei, ban ïada bad pynneh ia ki hok jong ki wat la ki ïapoikha shabar na ka Jaitbynriew. Kaba hynῆiew, kawei pa kawei ka kur ka dei ban bat bad bteng ia ka tang jait na ka bynta ki khun ki pyrsa shynrang kiba ïapoikha shabar na ka jaitbynriew. Kaba phra, ha ka khaïi pateng ym dei ban thok, ban shukor bad ban khwan myntoi shimet. Kaba khyndai, ha ka ioh ka kot, ka treikam, ka kamai kajih ngi dei ban ïeng skhem ha ka nongrim ba ka roi ka par ka dei ban kdup bad kynthup ia baroh, ym dei ban don ka jinglah shilliang. Kaba shiphew, ngim dei ban im sah ha ka jingsheptieng ka bym shongnia bad ha ka byrngem ka byrsit ne ka pynïap briew. To ngin pynïar ia ka jingmut-jingpyrkhat bad ngin seng nongrim ia ka jinglaitluid bad tei ia ka Jaitbynriew da ki nia ki jutang kiba don nongrim bad kiba shong aiῆ.

Amen

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply