Election 2018 bad ki jingeh ki Nongtrei hapoh ki kam PRIVATE ( ki nongtrei skul, ki security guards, bad ter ter)

Hadien ka Election, ynda lah mih kita ki nongmihkhmat, ki nongthaw ain, ki nongialam ia ka jylla Meghalaya, ka jingkylli kaba hap kylli bad kaba bunsien hi ym ju don ba pyrkhat, ka long ba mano na kita ki nongjop ki ban mih madan bad khmih ia ki jingeh ki nongtrei hapoh ki ki kam ‘private’ lane ‘private sector’?

Ka Private lane Private sector hangne nga kynthup ia ki jait kam kum kine harum :

  1. ki kam ba pyniaid da ki riewshimet kum ki contractor kiba ai kam bylla sngi.
  2. ki Labour contractor kum iaki security guards etc,
  3. ki ‘trust’ kiba lah seng hapoh ka ain seng trust bad kiba pyniaid da ki riewshimet,
  4. ki kam hapoh ki project bapher bapher ba lah register ia ki hapoh ki ain kum ka societies act,
  5. ki kam hapoh ki niam bapher bapher kum ki orphanage, ki old-age homes, deaddiction centers.
  6. ki nongtrei hapoh ki dukan bad ki shopping malls
  7. ki nongtrei hapoh ki jaka die bad shna kali (showroom & workshops)
  8. ki nongtrei bad ki nonghikai hapoh ki skul bad kolej ki riewshimet lane trust (private schools & colleges) bad ter ter kiwei de kiba iahap bad kum kitei haneng.

Ka jingpyrkhat ka mih ba mano shisha ban pyrkhat lem ia kine ki jait nongtrei private namar ba haba ngi kren shaphang ki hok ki nongtrei-nongbylla, ngi ju kynmaw bunsien ban kren lane iakhun ia ki hok jong kito kiba don hapoh ki ophis sorkar namar ba ka suk haba iadei bad ki ain hynrei ia kine ki nongtrei private pade, ka kham jwat ban leh ei ei ruh namar ba ka don beit ka jingshongsier lane ka jingsheptieng wat na ki nongtrei ruh.

Kane ka jingshong sier lane “FEAR” ka lah suh thied haduh katta katta ia kiba trei hapoh ki kam private ba kine ki nongtrei kim nud tang ban rah nuihmat hakhmat ki nongai kam.

Ka jingtieng ka jong ki ka shong nongrim bad ki dei hi ruh ban sheptieng namar ba tang shu don mano mano ba nud ban kren khamtam halor ki hok lajong, ki lah shah beh beit khlem da don kano kano ka rukom lane ‘procedure’ kaban pyniaid ia ka rukom trei ka jong ki.

Ha ka jylla Meghalaya, ym don kano kano ka jait ‘Regulation’ lane ki Rukom treikam kaban peit ia ki kam private bad kumno ki dei ban pyniaid ia ki jaka trei khamtam haba iadei bad ki hok ki nongtrei hapoh ki jaka trei ki jong ki.

Ki Riewshimet hapoh Meghalaya ki leh katba mon namar ym don ba ong ei ei ia ki lada ki leh kumno kumno ruh.

Kum ka nuksa, ki skul bad kolej private ki don la ki rules lane kyndon treikam ba ki pyniaid bad kim khuslai lada kata ka rukom pyniaid ka jong ki ka iaid lait na ia ki ain ka jylla Meghalaya lane na ki ain ka Ri India.

Kumban shu kren hangne, ki nonghikai bad ki kiwei de ki nongtrei ha ki skul lane kolej private ki ioh tulop ka bym iahap wat ia ka minimum wage kaba lah pynbiang da ka ain ruh. Bun na ki skul ki dang siew tulop Rs 1500 – Rs 5000 ei ei shi bnai ia ki nonghikai bad kane ka long pyrshah ia ki ain pyniaid skul hynrei ym don ba nud ban kren lane leh eiei ioh shah beh kam.

Ki shah beh ruh na ki kam kat kum ka mon jong ki nongpyniaid khlem ai jingthoh, khlem ka ai por namar ia ki, khlem don ba khmih bad ki nongmihkhmat ki jong ngi, kim khuslai aiu jai hadien ka jingjop ia ka shuki MLA.

Ki shuti kum ki casual leaves (CL), ki earn leaves (EL) , ki sick leaves ruh, bun kim ioh bad lada ioh ruh, ki iaid lait na ki kyndon ka ain. Kum ba shu kren biria, wat ka jing ioh khun ruh hap ban pan permission shwa na u/ka trai ki skul namar ba wat ia ka maternity benefits kaba dei ka ain ruh lah buh ki ‘restrictions’ lane ki jingkhang lad.

Kajuh ka jingeh haba iadei bad kito kiba trei hapoh ki Labour Contractors lane kiba trei hapoh jongno re jong no u riew shimet kiba shim contract na ki ophis bad ter ter ban pynbiang ia ki nongtrei kum ki security guards lane ki nongpahara, ki nong pynkhuid, ki mali bad ter ter ki jait kam.

Ia kine ki jait nongtrei kiba hapoh ki labour contractors, ki jingeh ha ki tulop, ki shuti ki ia syriem bad kito kiba trei ha ki skul private.

Ka PF ka jong ki lane ka Employee Provident Fund ruh lada ngi peit ha baroh ar jait ki nongtrei, ngin shem bad lap ba ka don ka jingduna ka rukom leh haba OT na ki nongtrei bad THEP na ki nongai kam.

Ki don lei lei kiwei kiba trei hapoh ki kam private lehse ha ki dukan bad ki shopping malls kiba wat kata ka PF ka mut aiu ruh kim tip namar lah buhrieh na ki shaphang kane.

Kaba sngewsih tam pade haba peit bad kiba trei hapoh ki kam private, ka long ba ki sheptieng palat wat ban kren iaki shaphang ki hok ki jongki.

Kane ka jingtieng lane ka ‘fear’ kaba lah bampong ia ka jingmut jingpyrkhat bad ba lah shong kum u mynsiem bymman hapoh jongki, ka dei eh na ka daw ba ngi la ailad ba kine ki riewshimet kin leh katba ki sngew mon iala ki nongtrei, kadei ruh ba na ki nongmih khmat ki jong ngi kiba baroh shi katta kim kren lane leh ei ei ia ka bha ka miat jong kine.

Hynrei, mynta ba ki nongiakhun bad kiban sa jop ia ka election 2018 ki dei ruh kita ki Labour contractors/ contractors lane ki riew shimet kiba maki ruh ki ai kam ia kiwei hapoh ki kam ba ki trei, hato don jingkyrmen mo ia nga, ia ngi kiba trei hapoh ki kam private.

Haba kumta, namar ba bun na ki nongmihkhmat ka 2018, ki long ki ba bad kam business, ki contract, ki labour contractors ia lade kaba dei hapoh ka private sector, hato kin sngewthuh lem ia ka jingeh jong ngi, kin khmih lem ia mynta ki nongtrei-nongbylla hapoh ki kam private ban dawa lem bad ban buh ki kyndon ia ki nong ai kam private lada riew shimet ne ki wei ruh ban ai ha ki nongtrei kum,

  1. Ka kam ka jam ba pura (job security)
  2. Ka tulop bad ka jingpynkiew ban iahap bad ka jingkiew ka mar bam mar dih ( salary & increments indexed to inflation)
  3. Ki shuti kat kum ka ain ( leaves as per law)
  4. Ban trei kam ka reservation policy ha ki kam private.
  5. Ban ioh ia ki hok PF, ESI bad Gratuity kiba beit ka rukom khein.
  1. Ban trei kam ka Equal Pay for Equal Work
  2. Ban ioh ka contract lane ka jingthoh kaba biang haba rung kam kaban kdew ia ka jait kam aiu dei ban trei, ka tulop bad ka jingkiew, ki shuti baroh kat kum ka ain bad kumno de ka rukom beh kam kaban iahap bad ki ain bal ah don lypa.
  3. Ban don hok ban kren bad ban kdew ia ki jingeh khlem da sheptieng ban shah beh kam bad ban don hok ban wanlang ban seng ia ki seng nongtrei-nongbylla ban iada ia ki hok.

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Roney Lyndem Written by:

Roney Lyndem works as counsellor and is a Union activist with Thma U Rangli Juki (TUR)

Be First to Comment

Leave a Reply