Ka Baibl Ka Kren

Baibl ba nga ieit”-

Ha kane ka Baibl Sunday ki kyntien jingkyrmen ki long aiu ka Baibl Ka Kren. Ka Baibl ka dei ka kotbah bad ka kot bakhuid kaba wat ki bym ngeit khristan ruh ki sngewtynnad ban pule ia ka. Lehse don kiba pyrkhat ba ka Baibl kam don khubor shuh bad kam don ei ei shuh ban hikai. Kajuh shi kajuh ki briew ki la pule ia ka mynta la palat hajar snem bad lehse ka la rngat ki pasoh bad jor jinghikai. Hynrei ka Baibl ka don ki kyntien kiba im bad kiba ai jingkyrmen, bad ki briew na ka pateng sha ka pateng ki Ïai pynlong ia ka Baibl ba kan kren.

Ka histori jong ka Baibl ki Balang Protestant – Ha ka snem 2011 ki Balang Khristan Protestant ki la rakhe ia ka jingdap saw spah snem ka jingshon bad jingpynmih ia ka Baibl phareng ba nyngkong ha ka snem 1611, kata ka “King James Bible”. Ki khristan Presbyterian Methodist ha ka Bri u Hynῆiewtrep ki la pule ia ka Baibl ha ka ktien lajong naduh ka snem 1846 hadien ba u Thomas Jones u la pynkylla sha ka ktien khasi Sohra ia ki Gospel bad suki jai, lain pa lain, lynnong pa lynnong la nang pynkylla ktien ia ka Baibl tat haduh ban da pyndep bad pynmih ia ka Baibl Khasi ba pura ha ka snem 1891. Kumta shi spah arphew khyndai (129) snem ngi la pule ia ka Baibl ha ka ktien khasi Sohra bad dang shen ka Bible Society of India ka la pynmih sa kawei ka Baibl Khasi bathymmai kaba la tip kum ka “CL-Version” ne ka “Common Language” ha ka snem 2016.  Ia kane ka Baibl la thoh ne pynkylla da ki kyntien ba iakren paidbah bad ha ki kyntien ba ki riewpaidbah ki sngewthuh bad shemphang. Kawei na ki jingmyntoi jong kane ka Baibl Khasi ka long, ym tang ka jingpyndonkam ia ki kyntien ba ki riewpaidbah ki sngewthuh, hynrei ha man kawei pa kawei ka Kitab ka don ki kyntien lamkhmat bad kane ka iarap shibun ia ki nongpule ban sngewthuh khambha bad jylliew ia kaei kaba ki pule bad puson.

Ngim dei ban klet ba haduh ka spah snem ba khatsan, dei tang ki lyngdoh niam bad ki riewniam kiba lah ban pule bad pynshai shynna ia ka Baibl, katba ki riewpaidbah kim lah ban pule bad kim don hok ban iohsngew ia ka jingpule na ka Baibl. Kumta ia ka Baibl la pule bad pynsngew tang sha ki Syiem, ki myntri, ki bakhraw-batri bad ki kynrem, ki lyndan kiba im hapoh ka Ïing Syiem bad tang kine kiba lah ban sngap bad iohsngew ia ka jingpule na ka Baibl, katba kiwei pat ki riewpaidbah, ki mraw, ki riewmadan, ki rangli ki juki, ki nongrep, ki nongtrei-nongbylla sngi ki bym lah ban rung ban mih sha ka Ïing Syiem kim don hok ban iohsngew bad ym tang katta, kine ki riewpaidbah kim lah ruh ban pule ia ka Baibl namar la thoh ia ka ha ki ktien ne kyntien ba kim lah ban pule bad sngewthuh.

Ha ka snem 1382 U John Wycliffe u nongialam uba wanrah ia ka jingkylla ha ka Balang bad imlang sahlang ha Ri Bilat, u la pynkylla ia ka Baibl sha ka ktien phareng na ka bynta ki riewpaidbah bad ki riewmadan. Kane ka jingleh jong u ka la pynbitar ia ki Nongialam Balang, ki Syiem, ki bakhraw-batri ha kito ki por bad la pynrem ia u kum u nongleh be-aiῆ bad u riewbeiῆ Balang. La iathuh ba hadien ba la tep ia u, la tih biang ia u lum jingtep bad sei ia ka met bad la thang dusmon ia ka.

Haiden nangta bud sa u William Tyndale uba la mih pyrthei ban pynkylla ia ka Kitab Bathymmai jong ka Baibl ha ka snem 1526 bad une ruh u la mad ia ki jingeh bad jingshah pynshitom. Ki nongthoh histori ki ong ba dei u William Tyndale uba la rah nyngkong eh ia ka Baibl sha ki riewpaidbah bad ki riewmadan bad u la pynkylla ktien bad pynmih ia ki katto katne ki Kitab na ka bynta ki riewpaidbah bad riewmadan ha ka snem 1525. U Willaim Tyndale u don ka jingngeit kaba skhem bad u ong kumne- “ba tang lada u nongrep uba puh ba lur, u misteri uba shna Ïing, ka kynthei kaba thaiῆ jaiῆ, u nongtong dohkha, u khynnah ap blang, ap masi bad ki riewmadan ki lah ban pule ia ka Baibl ha ka ktien ba ki sngewthuh bad shemphang. Bad kata kan long ka Baibl kaba don jingmut bad kan wanrah ka jingmyntoi bad jingkyrkhu ha ka jingim bad jingngeit jong ki briew”. Shuh shuh u Tyndale u ban, “ngan pynthikna ba u khynnah uba pynlur ia ka masi ha lyngkha un tip bad shemphang kham janai ia ka Baibl ban ia kiwei”.

U William Tyndale u pynkren bad pyniohsngew ia ka Baibl sha ki riewpaidbah bad ki riewmadan. U pynlong ia ka Baibl kaba don jingmut bad u mad ia ka jingshah pynshitom na ka bynta kane. Ki khanatang ki Ïathuh ba la thang im ia u William Tyndale. Nalor u Wycliffe bad Tyndale, ka don sa ka “Geneva Bible” kaba la pynmih pyrthei ha ka snem 1560 kaba la thoh ha ki kyntien ba ki riewpaidbah bad riewmadan ki lah ban pule bad shemphang. La iathuh ba kane ka dei kawei na ki Baibl kaba ki riewpaidbah ki ieit ban pule. Lah ban ong ba ka Baibl ka la kren sha ki riewpaidbah bad riewmadan da ki kyntien ba ki shemphang bad sngewthuh bad ka la long ka jingkyrkhu bad jingmyntoi ia ka jingim bad jingngeit jong ki.

Ka “King James Bible”, kaba la ai nam ha ka kyrteng jong u Syiem Bilat uba kyrteng u James, ka bud ia ka lynti bad jingmaitphang jong kiba bun ki nongpynkylla ktien naduh u Wycliffe, u Tyndale bad kiwei de. Dei ha ka snem 1604 ba la buh ia ki nongrim jong ka jingpynkylla ktien ia ka Baibl bad kawei na ki nongrim kaba khraw ka long ba yn ym pynkylla ktien ia ka Baibl lymne pynrung ia ki kyntien ba ki riewpaidbah bad ki riewmadan kim sngewthuh bad shemphang. Ka Baibl ka dei ban long na ka bynta ki riewpaidbah, ka Baibl ka dei ban kren sha ki riewpaidbah, ka Baibl ka dei ban kren na ka bynta ki riewpaidbah bad ka dei ban ai jingkyrmen ia ki riewpaidbah bad riewmadan.

Ka Baibl kam dei ka tiar ka bym lah ban pynkhih ne kaba shu neh hajuh. Ka Baibl kam dei ka kot leh jadu- myntor, kam dei ka kot jingkylli bad jubab lymne kaba don lut ia ki jubab lymne kaba lah ban ai ka jubab mang mang ia kawei pa kawei ka jingeh jong ka jingim bad ka pyrthei. Ka Baibl ka dei ka kot bakhuid kaba lah ban pule, ban puson, ban pynshai shynna bad khamtam eh ban pynkren briew ia ka. Ka Baibl ka dei ban kren bad ka dei ban kren kham jam ha kine ki por kiba eh bad kiba duh jingkyrmen.

Saw spah snem tam mynshuwa la plie lad ia ki riewpaidbah, ki riewmadan ban pule ia ka Baibl ha ka ktien ba ki sngewthuh bad shemphang; kumta ka Baibl ka la kren sha ki riewpaidbah bad ka la kren na ka bynta ki riewmadan, ki rangli, ki nongrep, ki nongap masi bad ki misteri. Ha kane ka pateng ruh to ai ba ka Baibl kan kren sha ki paidbah bad to ngin pynlong ia ka Baibl ba kan kren na ka bynta ka hok bad ka jingshisha. To ngin pynlong ia ka Baibl ba kan kren pyrshah bad pynrem ia ka jinglah shilliang bad jingleh shilliang khmat. To ngin pynlong ia ka Baibl ba kan kren pyrshah bad pynrem ia ka jingban beiῆ. To ngin pynlong ia ka Baibl ba kan kren bad ai jingkyrmen ia ki riewpaidbah, khamtam eh ia ki rangli ki juki. To ngin pynlong ia ka Baibl kum ka nongkdew lynti ia ka jingim, la ka long ka synshar-khadar, ka khaÏi-pateng, ka trei ka ktah bad ka jingim ba kynja mynsiem. Bad ba ka Baibl kan kdew ym da kiwei pat ki lynti, hynrei ia ka lynti ka hok bad jingshisha, ka lynti ban Ïabit-Ïabiang lang bad ban Ïasam bynta lang na ka spah ba u Blei u la kyrkhu. Ka lynti ban pynneh-pynsah ia ka mariang pateng la pateng. Ka lynti ban burom, iada bad ai bynta pura  ia ki kynthei ha ki kam synshar-bishar ha ki shnong ki thaw, ki it ki hima bad ka Balang. Ka lynti ban ῆiewkor ia kiwei de ki para briew ki bym long kum ma ngi ha ka rukom long ka met ka phad ne ka longbriew. Ka lynti kaba kdew ia ka trei ka ktah kaba shai bad ba ai jingkheiῆ. Ka lynti kaba kdew ia ka khaÏi ka pateng kaba don jingkitkhlieh na ka bynta ka bha ka miat bad ka myntoi lang jong baroh ki nongshong shnong bad ka lynti kaba kdew sha ka jinglaitluid.

Hyndai ha ka por u prophet Amos ka Baibl ka kren shaphang ka hok bad ka jingshisha kumne- “…ai ba ka jingbishar hok kan tuid kum ka wahduid, bad ka jingleh hok kum ka wah ka bym ju rngat” (Amos 5:24).Ka Baibl ka kren pyrshah bad pynrem ruh ia ka jingbymhok bad ka thok ka shukor kaba lam sha ka jingban beiῆ bad jingpyniap briew –“Ki kyrdem ia kiba tlot bad ki bymdonbor bad ki khynῆiat sharud lynti ia kiba duk” (Amos 2:7)

Ha ka por u Isaiah ka Baibl ka kren pyrshah bad pynrem ia ki aiῆ ki bym shonghok bad kiba lah shilliang- “Phi long kiba la tim! Phi thaw Ïa ki aiῆ bymhok ban ban beiῆ ia ki briew…Kata ka long kumno phi khang Ïa kiba duk na kaba Ïohpdiang ia ki hok jong ki…Kata ka long kumno ba phi knieh ia ka jingdon jingem ki riewkynthei bad ki khunswet”(Isaiah 10:1-2)

Ka Baibl kaba u Jisu u pule bad hikai ka kren pyrshah bad pynrem ia ki briew kiba ῆiew beiῆ bad ban beiῆ ia ki kynthei-“…Uno na phi u bym shym leh pop to ai ba un lynthem ia u maw uba nyngkong…” Ka Baibl kaba u Jisu u pule bad hikai ka ai jingiada bad jingim ba pura ia ki kynthei- “…shano ki don? Hato ym don uno uno uba dang sah ban pynrem ia pha? Uwei ruh em, ko Kynrad,…Haba kumta te, u Jisu u la ong, nga ruh ngam pynrem ia ka pha. Khie leit…”

Ka Baibl ka hikai shaphang ka jingkitkhlieh jong u khun bynriew halor ka jingthaw bad jingpynlong- “Nangta u Trai u buh ia u briew ha ka kper Eden ban rep bad sumar ia ka.” (Jeneis 2:15). U briew shimet la ka long shynrang ne kynthei ne ka kynhun jong ki briew kim dei ki trai kynrad bad ka jingthaw jingpynlong kam dei ka nongkynti jong ki ba ki lah ban leh katba mon, hynrei U Blei u pynkhamti ha ki briew ban long ki Sordar ryngkat bad ka jingkitkhlieh kaba khraw ban ri, ban sumar bad pynneh ia ka jingthaw-jingpynlong pateng la pateng.

Ka Baibl ka kren shaphang “ka bneng bathymmai bad ka pyrthei bathymmai” (Jingpynpaw 21:1) Ka Baibl ka kren bad hikai ba kawei pat ka imlang sahlang kaba shngain, kaba laitluid, kaba Ïabit-Ïabiang lang baroh bad kawei pat ka synshar-khadar kaba  synshar, ba bishar hok bad kaba don jingkyrmen ka dang lah ban long.

Baibl ba nga ieit…Kan sa long ka sharak ban ialam beit ia nga

Amen

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Raiot Collective Written by:

We are many, we are one.

Be First to Comment

Leave a Reply