Ka CAA, NRC bad ka Khristmas Ka Ba Nyngkong

Ha kata ka por, u Patsha Augustus u la hukum ban shim jingkhein ia ki briew baroh ha ka Hima Rom…U Joseph ruh u la leit na ka shnong Nasareth, kaba ha Galilalia sha ka shnong Bethlehem ha Judia…U la leit ban thoh kyrteng lem bad ka Mari kaba la iatehktien bad u. Ka Mari ka la punkhun, bad katba ka dang don ha Bethlehem, ka por ka la dei ia ka ba kan kha khun. Ka la kha ia u khun nyngkong…bad ka la pynthiah ia u ha ka shyngoid-ym shym don jaka ia ki ha ka karma sah”. (Lukas 2:1-7 CSL-Version).

Lehse kiba bun ki nongshong shnong ha ka Jylla ki la sngew syier ba ki lah ban duh ia ka Khristmas bad ka aiom lehkmen ha kane ka tlang namar ka jingiakhih paidbah kaba jur pyrshah ia ka jing pynlong Ain ia ka Citizenship Amendment Act 2019 ne ka CAA. Ka CAA ka dei ka Ain ha kaba la thaw khnang ba ki bar ri kiba dei ki Hindu, Khristan, Jain, Sikh,Parsi bad Bhuddhist kiba wan phetwir na ka daw ka jingshah pynshitom ha ki Ri Bangladesh, Pakistan bad Afghanistan haduh ka 30 tarik Nohprah 2014 ki lah ban iohlong ki nongshong shnong ba pura ka Ri India. Kane ka CAA ka la pynmih ia ka jingpyrshah kaba jur ha ka Ri India baroh kawei, khamtam eh ha ka thain shatei lam mihngi bad ka Jylla Meghalaya. Ka thain shatei lam mihngi bad ka Jylla ne ka bri Hynniewtrep-Achik jong ngi kan dei ka bri ka ban shah ktah jur na kane ka Ain. Kane ka thain bad ka bri jong ngi kan ym lah ban pdiang bad kam don jaka ne spah ban pyndap-pynbiang ia kita kiba phetwir na kitei ki Ri. Ka jingma ba kane ka Ain ka buh ia ngi ki ritpaid ka long ba ka plie lad ia ki phetwir kiba heh paid ban wan buhai shnong ha ka bri ba shi saphit jong ngi bad kane kan ktah ia ka kamai kajih, ka khyndew ka shyiap, ka ktien ka thyllieij bad ka dei riti ruh ka lah ban duh na ka jingshah tyllep.

Niuma, kane ka jingthoh kam mut ban niewbein ia ki phetwir.Ka jingphetwir ne phet shnong ki briew ka dei ka jingshisha jong ka jingim ha ka pyrthei. Ki briew ki phetwir na ka daw jong ka thma bad shisien ha kawei ka por ka Bri Hynniewtrep-Achik ka la pdiang ia ki phetwir na Bangladesh ha ka thma ha ka snem 1971 bad bun na kine ki phetwir ki la leit phai noh hadien ka thma bad ka Sorkar India kam shym la shah ia ki ban shong duh. Kiwei pat ki phetwir na ka daw ka ioh ka kot, kamai kajih bad ka bylla jakpoh. Sa kiwei pat ki kylla phetwir namar ba ki shah knieh noh ka khyndew ka shyiap, ki jaka rep bad jaka trei. Ki don kiba phetwir namar ki nemsniew, ki khlam bad jingiap them bad ha ki snem ki ban wan yn sa don da ki million ngut ki ban phetwir na ka daw ka jingkylla ka mariang. Ki briew ki phetwir ruh namar ba ki shah pynshitom, shah pyniap bad shah ban bein na ka daw ka jingngeit bad ka sain pyrkhat jong ki. Dang shen ngi sakhi ia ka jingshah ban bein bad jingphet wir ki Rohingya kiba don ha ka jingngeit Islam ha ka Ri Myanmar. Ka long pyrshah ia ka Ain Blei bad Ain Briew ban ibein, ban leh bein bad ban kyntait ia ki phetwir kiba don hapdeng ka khim khait. Ka jinghikai shong tynrai ka Balang Presbyterian, kaba la pdiang ha ka snem 1823, ha ka mat ba 23 (arphew lai) ka kdew ba ym bit ban ban bein ne ban bor ia u/ka nongwei kumba la hikai ha ka Kitab Exodus 23:9 kaba ong “Wat leh ibein ia u nongwei; phi tip kumno phi sngew ban long u nongwei, naba phi la ju long nongwei ha ka ri Ijipt”.

Ka jingphetwir bad jingkylla phetwir jong ki briew ha ka pyrthei ka long ka jingshisha, ha kajuh ka por pat ka pynmih shibun ki jingeh lada ki bor synshar ki thmu ban phngian jubor ha ki jaka kiba rit bad hapdeng ki Jaidbynriew kiba ritpaid ia kita ki phetwir, khlem da buh pynap ia ki lad jingiada ne ki kyndon kiba biang. Ka pynartatien shi katdei eh haba ki bor synshar, kiba dei ruh na ka seng heh paid Hindu bad kiba la ju pynpaw ruh ba ki angnud ban pynkylla ia ka Ri India sha ka Ri Hindu, ki plie lynti bad pynksan syndon da ka Ain ne ka CAA ba ki phetwir na ki lai tylli ki Ri bad na ki hynriew tylli ki jait niam ki lah ban long ki nongshong shnong ba pura ka Ri India. Ngim len ba ka don ka jingban bein ia ki briew ha kitei ki Ri, hynrei napdeng ki hynriew tylli ki niam kiba lah ban wan long nongshong shnong ha India, ka kynhun kaba heh tam ka dei ka niam Hindu kiba la dei lypa ki heh paid ha Ri India. Ka jingeh jong ka CAA ka long ba ka ieh noh ia kiwei de ki kynhun kiba mad shibun ki jingeh bad jingshah ban bein ha kine ki Ri ba marjan. Ka CAA ka iehnoh ia kiba ngeit ha ka niam Islam bad ka iehnoh ia kwiei de ki kynhun trai ri (Ethnic tribe) kiba don ha Ri Bangladesh. Ha Bangladesh kumba 11.80% ki Khasi ki dei kiba don ha ka niam tynrai, kaba mut kim dei ki Khristan bad kim dei hi ruh ki Hindu. Kane ka CAA kam shym kynthup ia ki bad kumta ki nongthaw ia kane ka Ain kim shym pyrkhat bha bad ka paw hi ba ki leh shilliang khmat. Ka jingshisha hi ka long ba ki trai ri ritpaid (Ethnic tribe) ha Bangladesh kim lait na ka jingshah ban bein bad kawei na kita ka dei ka jingshah knieh noh ka khyndew bad jaka rep. Kum ka nuksa, katkum ka kaiphot ba la pynmih ha ka snem 2007 kumba 40 (sawphew) tylli ki longiing Khasi kiba don hapoh ka Habijong District ki la hap ban phet shnong noh namar ba ka Sorkar ka la shim noh ia ka khyndew jong ki. Ki don ruh kiwei pat ki ritpaid kum ki Hajong kiba la phet shnong na Bangladesh, bad kine ki la im ha ka Bri jong ngi da ki phew bad spah snem. Sa kawei ka jingeh ba kane ka CAA ka buh ka long ba ka ktah ia ka nongrim bad khynra ia ki mawkhrum jong ka Riti Synshar ka Ri (Constitution) kaba long ka jingialong mar ryngkat ha khmat ka Ain bad ka jingbymleh shilliang khmat ia ki nongshong shnong. Ki phetwir na kiwei pat ki Ri ki don lang bad ngi, kumno ngi pdiang bad pynbeit ia ka shong ka sah ne ka jingai jingiarap ia ki ka dei ban long kaba shai, kam dei ban lah shilliang bad kam dei ban pyntieng pynsyier bad khniot bein ia ngi ki ritpaid ka thain shatei lam mihngi bad khamtam eh ia ngi ki paid Hynniewtrep-Achik. Ki don bun kiwei pat ki lad ki lynti ban pynbiang ne iarap ia ki phetwir bad lah ruh ban thaw ki Ain ne kyndon na ka bynta kane ki ban iadei dur ruh bad ki Ain ba la iamynjur lang da ki Ri ka pyrthei (International Law/Treaty) halor ka kam phetwir.

Kumba iohi lang kiwei, ka National Registration of Citizens lane NRC ka bud ne kan sa bud ryngkhi ia ka CAA bad dei kane kaba pynlong ia ki nongshong shnong ka Ri India baroh kawei ban ieng pyrshah jur. Kaei ka NRC? Lyngkot ka NRC ka dei ka jingpynrung ne jingthoh kyrteng ia baroh ki nongshong shnong ka Ri India katkum ki kyndon ka ain Citizenship Act 1955 bad koit haduh mynta ym pat shym la pynrung ne pynthymmai ia ka thup thoh kyrteng jong ki nongshong shnong, lait noh tang ha ka Jylla Assam. Dang shen pat ki sur bad kyntien na ka Sorkar India kaba mynta, ki shai bad sawa jam ba yn sa pyntreikam noh ia ka NRC ha baroh kawei ka Ri. Kane ka sur ka wan ha ka por ba la pynlong ain ia ka CAA, ka ain kaba shah bad kynthup tang ia ki phetwir Hindu, Khristan, Jain, Sikh, Parsi bad Bhuddhist na ki lai tylli ki Ri ban iohlong nongIndia. Kum kane ka sur na ki nongsynshar heh paid Hindu ym tang ba ka pynartatien hynrei ka pyntieng-pynsmieij ia kiwei ki ritpaid ha ka Ri ioh ba kane ka jingpynrung bad jingpynthymmai kyrteng ia ki nongshong shnong ha ka Ri kan pynduh bad pynkylla nongwei pynban ia ki million ngut ki trai ri trai shnong jong ka Ri India. Kaei kaba ki leh ha Assam ka long ba ki nongshong shnong ki hap ban pynbiang shibun bah ki kot ki sla ban pynshisha ba ki dei ki Nongshong shnong bad ki la dei ruh ban pynshisha ia ki kmie-ki kpa tymmen ba ki hiar pateng. Ka jingkyli ka mih kaei ka ban jia lada pyntreikam ia kane ha ka Ri baroh kawei? Ka pynartatien bad pynsheptieng shikatdei eh ba kiba duk ki bym biang ki kot ki sla, kum ki syrnot skul ne pata khyndew ne syrnot shnong kan jia aiu ia ki? Kito ki nongbylla kiba iaid leit bylla na kawei ka jaka sha kawei ka jaka ki bym lah ban ioh ne pynshisha ba ki dei ki nongshong shnong jong ki shnong ba ki trei bylla bad kiwei de kiba la duh noh ki iing ki sem, ki bym don shnong ne jaka shong jaka sah ba neh kin pynshisha kumno ialade? Ka jingeh ka long ba da ki million ngut kiba kum kine ki don ha Ri India. Wat ma ngi ki tribal kum ki Khasi kiba bun na ngi ngim don ki kot ki sla kiba biang, bun bah ngim don khyndew kumta ngim don pata khyndew, lehse shibun ruh kim don syrnot skul, kim don jingthoh syrnot ban pyni ia ki kmie tymmen bad kpa tymmen bad ban pynshisha ia ki shnong trai ba ki wan. Lehse ki Balang ki lah ban iarap ban ai jingthoh syrnot, hynrei ki don ki rejister Balang kiba la kham rim ki thoh tang ia ki kyrteng jong ki dkhot ym ia ka jait ne ka kur. Ka lah ban jia ruh ba kiba duk, wat ka kur ruh kan ym ithuh ia ki bad kine kumno kin pynshisha ba ki dei ki nongshong shnong bad ba ki lah ban long ki NongIndia ba pura? Lehse don ki ban pynksan ba mynta ba la don Aadhaar Card ym dei shuh ban khuslai, hynrei ka section ba 9 (khyndai) jong ka Aadhaar Act 2016 ka kren shai ba ka Aadhaar Card kam dei ka kot ba lah ban pynshisha ba ngi dei ki nongshong shnong ka Ri India. Ka jingeh bad jingma jong ka NRC ka long ba ka lah ban pynduh long nongshong shnong bad pynkylla nongwei ia ki million ngut ki trai ri trai muluk kaba kynthup ruh ia ngi ki khun u Hynniewtrep.

Ka Khristmas ka ba nyngkong ka iathuh bad pynkynmaw ia ngi ba:

(i) U Joseph, u kpa jong u Jisu u dei u nongbylla misteri bad kum u nongbylla u iaid na kawei ka shnong sha kawei pat ban kamai jakpoh na ka bynta ban kyrshan bad pyndap ia ka jingim bad ka iing ka sem

(ii) Ki don ki riewstad kot kiba mutdur ba ka mieij ha kaba u Trai Jisu u pynlong ia ka jingkhawai kaba khatduh ka dei kaba la shna da u Joseph, u misteri dieng uba tbit tam bad lyngba kane ka mieij ki jia ki kambah.

(iii) U Joseph bad ka Mari ki bud bad leh katkum ki jingithuh paw bad ki jingphoh sniew kiba wan paw ha ka jingim jong ki.

(iv) U Joseph bad ka Mari ki la iateh ktien bad iapoi kha hadpeng jong ki bad ka Mari ka la pun ia u khun nyngkong ia uba la tip kum u Jisu, u riewiakhun bad u nongpynim jong ka pyrthei bad ka Khristmas ka dei ka sngi kaba ngi rakhe bad lehkmen halor ka jingwan long briew u nongpynim u Jisu Khrist, uba long ruh u riewiakhun, sha ka pyrthei.

(v) Ha ka por ba kha ia u Jisu, u Patsha Augustus jong ka Hima Rom u la pynlong ia ka jingkhein briew ne khanasamari ne shim jingkhein ia ka jingdon briew ha ka Hima baroh kawei. Kane ka jingkhein briew ka dei ka jingpynrung ne pynthymmai kyrteng ia ki nongshong shnong ba ka Hima Rom ka ju leh man la ka por bad ia kane ka jingpynrung ne jingthoh kyrteng la ju pynlong ha man la ki shnong, ki shnat, ki jylla bad ki Ilaka jong ka Hima Rom katkum ka hukum jong u Patsha.

Ki riewstad jong ka Bible kumjuh ruh ki nongthoh komentari ki dang iai thud iai wad bad pynlong ka jingiatai halor kane ka jingthoh kyrteng bad jingshim jingkhein ne khanasamari ia ki nongshong shnong kaba la jia ha ka por ba kha ia u Jisu. Kiei ki daw ba la pynlong ia ka jingthoh kyrteng ne khanasamari? Kumno la pynlong ia kata ka jingthoh kyrteng ne khanasamari ha ka Hima Rom kaba heh bad ba iar kaba la jan kynthup ia ka pyrthei baroh kawei? Ki la don ki khep ha ka Kitab Barim jong ka Baibl kaba kdew ba u Syiem Dabid u la leh tam ne leh palat pud haba u la hukum ia u Joab u rangbah Sorkar ban shim jingkhein ia ki briew ha ka Hima (2 Samuel 24) bad ruh ha ki Kam ki Apostol ka la mih ka jingkhihwin na ka daw ka khanasamari, kaba la ialam da u Judas na Galilea (Kam Apostol 5:37). I Phadar Sngi ha ka Komentari jong i halor ka Gospel u Lukas i batai ar tylli ki daw ba kongsan ba u Patsha Augustus u la pynlong ia ka jingthoh kyrteng ne khanasamari; kawei ka long ban tip ia ki shynrang baroh kiba lah ban long shipai bad kaba ar ban tip ia ka jingdon jingem jong ki khun ki hajar bad ki khun ki raiot, kum ka khyndew ka shyiap khnang ban lah ban buh dor haba oh khajna. Ha kaba iadei bad ka daw kaba nyngkong la pyllait ia ki Jiw na ka jingpynrung sha ki kam shipai. Kumta lah ban ong ba u Joseph bad ka Mari kim shym la leit ban shah thoh kyrteng na ka bynta ki kam shipai.

Ka Khristmas ka ba nyngkong ka iathuh bad pynkynmaw ia ngi ba u Joseph bad ka Mari ki la ialeit sha Bethlehem ban thoh kyrteng ialade katkum ka hukum u Patsha Augustus. (Lukas 2 1-7). Kumba la kdew, ka khanasamri ne ka jingthoh kyrteng ka long ha man la ki Jylla ne Ilaka bad ka Bethlehem ka dei kawei na ki Jylla ba la pynlong ia ka jingthoh kyrteng ia ki nongshong shnong. U Joseph bad ka Mari ki long napdeng ki spah bad ki hajar ngut kiba la ialeit sha la ki Jylla ne Ilaka ban shah thoh kyrteng kum ki nongshong shnong. Baroh ar ngut shi tnga, bad ka Mari kaba la pun lyngkding bad dap bnai ia u khun nyngkong, ki la mih ban leit sha Bethlehem ban shah thoh kyrteng namar ba ki dei na ka kur u Syiem Dabid bad ka Bethlehem ka dei ka shnong trai jong ki, na kaba ki la mih ban leit buhai shnong sha Nasareth. Ka Bethlehem ka jngai kumba 80 (phra phew) mer ne 240 (ar spah sawphew) kilo meter na Nasareth bad u Joseph, ka Mari lem bad kiwei ki la iaid da ka kjat haduh lai sngi kynthih.

Ka Khristmas ka ba nyngkong ka iathuh bad pynkynmaw ia ngi ba ynda u Joseph bad ka Mari ki la poi ha Bethlehem, ka Mari kaba la pun khun dap bnai pura ka la dei ban kha ia u khun nyngkong. Pynban ym don jaka ne iingbasa ia ki ba kin sah bad ym don jaka ia ka Mari ban kha ia u khun, la sop bad pynthiah ia u khunlung Jisu ha ka shyngoid. Kane ka pyni shai kdar ba la kha ia u Jisu ha ka jaka ba ki briew ki buh bad set ia la ki jingri jingdup, kum ki masi, ki blang, ki kulai, ki kada bad kumta ter ter.

Ka Khristmas ka ba nyngkong ka iathuh bad pynkynmaw ruh ia ngi ba u Herod uba synshar ia ka Ri Palestine na ka bynta u Patsha Augustus ka Hima Rom u la wad ia u khunlung Jisu bad thwet ban pyniap ia u. U Herod u la pynmih ruh ka hukum ban pyniap noh ia ki khynnah shynrang baroh ha ka Ri kiba hapoh ar snem ka rta. Sa shisien pat, katkum ka jingithuh paw ne jingphohsniew, u Joseph, ka Mari bad u khunlung Jisu ki la phetwir sha Ri Ijipt ban lait na ki tyrsim u Herod uba thmu ban pyniap ia ki bad ki la wan phai pat sha la ka Ri hadien ba u Herod u la iap (Mathaios 2:13-15;20).

Ka Khristmas ka ba nyngkong ka pynkha katto katne tylli ki mat ki jura ban ia puson lang khamtam eh ha kum kane ka khep bad ka por ba ngi iakynduh:

(i) Ka Baibl ka iathuh ba ka Bethlehem ka dei ka shnong trai jong U Joseph bad ka Mari, pynban haba ki leit sha Bethlehem ban shah thoh kyrteng kim don wat ka iing ne ka khyndew ban shong ban sah. Ho-oid ka Baibl kam shym iathuh bniah ia ngi, hynrei ka jingkylli ka mih kumno u Joseph bad ka Mari ki pynshisha ialade hakhmat ki rangbah sorkar ba ki dei ki trai shnong jong ka Bethlehem? La ki lah ne em ban pynrung kyrteng ialade ha ka thup thoh kyrteng? namar ba ka jingbymioh jaka sah ha la ka jong ka shnong trai bad jing hap ban kha ia u khun ha ka sem ba set ia ki mrad ka pynartatien shibun?

(ii) Ka Bethlehem ka dei ka shnong trai jong u Joseph bad ka Mari, na kaba ki la mih ban leit buhai shnong sha Nasareth. Kane ka pyni shai kdar ba u Joseph uba dei u nongbylla-misteri u la hap ban phet na kawei ka shnong sha kawei pat na ka bynta ban kamai jakpoh bad lah ban ong ba um don ka iing ne ka jaka shong kaba neh. Kum u nongbylla-misteri uba phet na kawei ka jaka sha kawei pat ka buh ia u bad ia ka iing ka sem ha ka khep kaba shitom, kaba hateng hateng ki lah ban shah pyntieng-pynsmieij, shah kylli jingkylli ne shah suba sniew ne shah peit ibein

(iii) Haba phai sha u Herod, ka Khristmas ka ba nyngkong ka dei kaba sngewtriem bad kaba iam briew. U Joseph, ka Mari bad u khunlung Jisu ki la phetwir bad phet rieh sha Ijipt bad hangta ki la buhai shnong tat haduh ba kin da wan phai biang sha la ka Ri haiden ka jingiap u Herod. Ka Ri Ijipt ka la kdup bad ri pynim ia u Joseph, ka Mari, u Jisu lem bad ia kiwei ruh kiba don khun shynrang kum ka Mari.

(iv) Ka Khristmas ka ba nyngkong wat la ka long ka por kaba kordit tam hynrei u Joseph, ka Mari bad u Jisu ki la kut jingmut triang ban iaid shaphrang ha ka jingim bad ban pyndep ia kata ka jingthmu. U Joseph bad ka iing ki la wan phai sha la ka Ri bad Jisu u la trei, u la iakhun bad shah shitom na ka bynta ban iada, ban pynim bad ban pyllait luid ia kiwei.

Ka Khristmas kam dei tang ka por ba ngin lehkmen, hynrei ka dei ruh ka por ba ngi peit shakhmat da ka jingkyrmen. Ka Khristmas ka iai pynkynmaw ia ngi ba ka don ka lad jong ka jingkyrmen bad ka pynkynmaw ruh ba U Jisu Khrist da la ka jong ka doh u la mad ia kaei kaba ki briew ki mad ne shem ha ka jingim hangne ha pyrthei. Ka kam kaba khia bad kyrkieh kaba don ha khmat jong ngi ka long kumno ban pynneh pynsah bad iada ia ka khyndew ka shyiap, ka ktien, ka kolshor ne ka dei riti jong ka Ri bad Jaidbynriew ba ritpaid bad ha kajuh ka por pat ban thew hok ia ka pyrla ka jingiarap ba shongnia kaba ngin ai sha ki phetwir ne nongwei katkum ki Ain bad ka hok longbriew manbriew, khlem da leh klet ruh ban buh pynap ia ki Ain bad kyndon ban iada ialade. Ngin ym lah ban leh ia kane lymne weng ia ki jingeh lada ngi don ia ka nongrim bad ka jingmut kaba khim.

Ka Khublei Khristmas ia phi baroh

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply